Przetacznik (Veronica) jest jedną z najbardziej cenionych przez ogrodników roślin ze względu na długotrwałe kwitnienie, różnorodność kolorów i łatwą pielęgnację. Przetaczniki należą do rodziny roślin (Plantaginaceae), która obejmuje ponad 250 gatunków. Rosną niemal wszędzie, od dobrze oświetlonych ulic, po zacienione lasy. Rośliny te były tradycyjnie stosowane w medycynie do leczenia ran, reumatyzmu i różnych chorób.
Pochodzenie i wygląd przetaczników
Przetaczniki pochodzą z półkuli północnej, ale większość gatunków występuje na całym świecie. Zwykle rosną jako niskie i gęste krzewy, chociaż zdarzają się też i większe odmiany. Kwiaty przetacznika mają kolor od białego do intensywnie niebieskiego, fioletowego lub różowego.
Gatunki przetaczników
Istnieje wiele gatunków tych roślin, od tych rosnących przy ziemi na wysokości zaledwie kilku centymetrów, po wysokie, kolczaste kwiaty. Istnieją również odmiany kwitnące wiosną i latem, a niektóre kwitną aż do jesiennych przymrozków.
W Polsce rośnie ok. 40 gatunków przetacznika. Najczęstsze z nich to przetacznik macierzankowy (Veronica serpyllifolia), przetacznik polny (Veronica arvensis), przetacznik ożankowy (Veronica chamaedrys), przetacznik leśny, zwany też lekarskim (Veronica officinalis), przetacznik bluszczykowy (Veronica hederifolia) i przetacznik lśniący (Veronica polita).
Jakie są właściwości lecznicze przetaczników?
W 2019 r. Światowa Organizacja Zdrowia opublikowała globalny raport na temat medycyny tradycyjnej, wskazując, że 88% jej krajów, tj. 170 państw członkowskich, zgłosiło, że ich ludność stosuje tradycyjne leki w leczeniu różnych dolegliwości. Uważa się, że wysokie rozpowszechnienie przetaczników na całym świecie może być związane z szerokim wykorzystaniem tych roślin jako tradycyjnych leków.
Przetaczniki mają działanie cytotoksyczne i przeciwzapalne. Do produkcji leków wykorzystywane są wszystkie części przetacznika lekarskiego, które rosną nad ziemią. Ludzie stosują przetacznik w leczeniu problemów z płucami (układ oddechowy), żołądkiem i jelitami (układ pokarmowy), pęcherzem moczowym i nerkami (układ moczowy). Stosuje się go również w leczeniu dny moczanowej, zapalenia stawów, bólu mięśni i stawów (reumatyzm), utraty apetytu, problemów z wątrobą i chorób śledziony. Przetacznik jest również stosowany jako środek tonizujący, wywołujący poty, „oczyszczający“ krew i poprawiający przemianę materii. Niektórzy płuczą przetacznikiem usta i gardło. Czasami stosuje się go bezpośrednio na skórę, aby powstrzymać pocenie się stóp, leczyć rany lub uporczywe problemy skórne i swędzenie.
Uprawa i pielęgnacja przetaczników
Przetacznik jest stosunkowo łatwy w uprawie i bezpretensjonalny. Potrzebują dobrze przepuszczalnej gleby i słonecznego lub półcienistego stanowiska. pH gleby może wahać się od kwaśnego do zasadowego, w zależności od gatunku. Przetaczniki są odporne na suszę, a przy sprzyjających warunkach wzrostu także odporne na większość chorób i szkodników.
Jak i gdzie sadzić przetaczniki?
Jeśli chcesz wyhodować sadzonki z nasion, rozpocznij uprawę w pomieszczeniu pod koniec zimy lub wczesną wiosną, 4-6 tygodni przed ostatnimi przymrozkami. Sadzonki należy przesadzać w chłodniejszych miesiącach wiosny lub jesieni, aby uniknąć szoku termicznego. Sadząc nasiona bezpośrednio do gleby, można to zrobić od połowy do późnej wiosny, gdy minie niebezpieczeństwo przymrozków.
Wybierz słoneczne stanowisko z żyzną i dobrze przepuszczalną glebą. Przetaczniki mogą przystosować się do różnych warunków glebowych i są odporne na suszę, gdy już się umocnią. Jeśli roślina zostanie posadzona w zbyt zacienionym miejscu, może pojawić się mniej kwiatów.
Wykop ziemię na głębokość doniczki, w której rosła sadzonka i z dwukrotnie większą średnicą, i wymieszaj z kompostem Wyjmij sadzonkę z doniczki i ostrożnie wyciągnij korzenie, jeśli są splecione z doniczką. Umieść roślinę tak, aby górna część bryły korzeniowej znajdowała się na równi z powierzchnią gleby. Delikatnie spłaszcz glebę wokół niej i dobrze podlej. W zależności od odmiany, odległość między roślinami może wynosić od 20 do 30 cm. W przypadku uprawy przetaczników z nasion, należy delikatnie wcisnąć nasiona w glebę, ale nie przykrywać ich, ponieważ światło pomoże im szybciej wykiełkować. Utrzymuj nasiona wilgotne, aż wykiełkują, zajmie im to około 14-21 dni.
Przycinanie przetaczników
Przetaczniki nie wymagają częstego przycinania. Obumarłe lub wyblakłe kwiaty należy przycinać przez cały sezon wegetacyjny, aby zachęcić je do dalszego kwitnienia. Kiedy nadejdą pierwsze przymrozki i liście zamarzną, należy przyciąć całą roślinę do wysokości kilku centymetrów nad ziemią. Dzięki temu roślina pozostanie czysta, a na wiosnę wyrośnie nowa i świeża.
Rozmnażanie przetaczników przez podział krzewu
Aby roślina rosła zdrowo i obficie, najlepiej jest rozmnażać ją przez podział co kilka lat, zwłaszcza jeśli środek rośliny zaczyna się przerzedzać. Ta metoda rozmnażania najlepiej sprawdza się wiosną lub jesienią. Sadzonki najlepiej rozmnażać wiosną.
Do podziału przetacznika potrzebne będą szpadel ogrodowy, łopatka ogrodnicza, ostre nożyce albo sekator i rękawice ogrodowe Następnie wykonaj następujące czynności:
- Za pomocą szpadla ogrodowego wykop okrąg wokół rośliny, tak aby delikatnie poluzować korzenie.
- Gdy roślina się poluzuje, delikatnie wyciągnij ją z ziemi.
- Użyj szpadla i nożyc, aby przeciąć roślinę i jej korzenie, tworząc kilka części. Upewnij się, że każda część ma zdrowe korzenie i liście.
- Posadź każdą część w wybranym miejscu.
Rozmnażanie przetaczników przez sadzonki
Rozmnażanie z sadzonek będzie wymagało ostrego sekatora, małej doniczki i dobrej gleby. Następnie wykonaj następujące czynności:
- Wiosną odetnij sadzonkę o długości około 15 cm.
- Usuń wszystkie dolne liście.
- Posadź sadzonkę w wilgotnej i dobrze przepuszczalnej glebie w doniczce.
- Umieść doniczkę z sadzonką w ciepłym i jasnym miejscu.
- Utrzymuj wilgotną glebę podczas formowania korzeni. Po kilku tygodniach sprawdź, czy roślina zapuściła korzenie, delikatnie pociągając za sadzonkę. Opór oznacza, że korzenie już się wytworzyły.
- Gdy roślina wyrośnie, przesadź ją do ogrodu.
Przetaczniki na rabatach kwiatowych
Przetaczniki są popularnym wyborem podczas projektowaniu ogrodu, sadzi się je zarówno na rabatach kwiatowych, jak i w ogrodach mieszanych. Ich długotrwałe kwitnienie i piękne kształty wzbogacają kolorem i formą każdy ogród. Ponadto przetaczniki są bardzo lubiane przez pszczoły i motyle, co oznacza, że przyciągną one pożyteczne owady.
Najczęstsze choroby i szkodniki przetaczników
Ponieważ rośliny te są dość odporne, praktycznie nie dotykają ich choroby i szkodniki. Z tego powodu przetaczniki są często wybieraną rośliną, którą można hodować w każdego rodzaju ogrodach. Największym problemem, jaki można napotkać podczas uprawy przetaczników, jest podmokła, słabo osuszona gleba.
Przetaczniki są jednymi z najbardziej cenionych i popularnych roślin w ogrodnictwie. Zapewniają kolorową, długo kwitnącą kompozycję kwiatową i nie wymagają szczególnej pielęgnacji. Przetaczniki to doskonały wybór zarówno dla początkujących, jak i doświadczonych ogrodników.