Gdy zbliża się połowa lata, ogrody i parki ozdabiają chmurki hortensji.
Hortensja (Hydrangea) jest rośliną ogrodową, ale niektóre jej gatunki mogą być uprawiane jako rośliny domowe. Należy do rodziny hortensjowatych i pochodzi z południowo-wschodniej Azji oraz Ameryki Północnej i Południowej. W Polsce pojawiła się w XIX wieku.
Hortensja jest zimozielonym lub sezonowym krzewem, pnączem, rzadziej niskim drzewem. Liście hortensji są nakrzyżległe, czasem w okółkach, całobrzegie lub grubiej piłkowane. Kwiatostan w formie wiech i baldachów. Hortensja ma dwa rodzaje kwiatów: duże (sterylne) i małe (płodne, obupłciowe). Hortensje wytwarzają małe nasiona w skórzastej torebce.
Okres kwitnienia przypada na czerwiec-wrzesień. Najczęstszym kolorem kwiatów hortensji jest biały, ale istnieją również gatunki kwitnące na niebiesko, różowo, czerwono lub liliowo. Co ciekawe, dokładny kolor kwiatów hortensji zależy od kwasowości gleby. Ponadto niektóre gatunki zmieniają kolor kwiatów w trakcie sezonu wegetacyjnego.
Gatunki hortensji
Znanych jest około 70 gatunków hortensji. Najczęściej w Polsce uprawiane są hortensje ogrodowe. Opracowano wiele różnych odmian, różniących się kolorem i wielkością kwiatów.
Hortensja krzewiasta i hortensja bukietowa są roślinami leczniczymi, podczas gdy hortensja ogrodowa i hortensja dębolistna są trujące.
Hortensja ogrodowa (Hydrangea macrophylla). Hortensja ogrodowa osiąga wysokość 1-1,5 m. Jest to krzew o zaokrąglonych, rzadko ząbkowanych liściach i kulistych kwiatostanach. Kwiaty są różowe, białe, niebieskie. Kwitnie przez całe lato. Jest wrażliwa na mróz i wymaga okrycia na zimę. Może być uprawiana jako kwiat pokojowy. Jest rośliną trującą.
Hortensja miękkowłosa (Hydrangea heteromalla). Hortensja miękkowłosa może przybierać formę średniej wielkości krzewu lub małego drzewa. Może dorastać do 5 m wysokości. Liście hortensji miękkowłosej są ciemnozielone z szaro-białym spodem, zwykle ząbkowane. Kwiaty są przeważnie białe, a z czasem mogą stać się różowe. Kwitnie od późnej wiosny do połowy lata.
Hortensja bukietowa (Hydrangea paniculata). Ojczyzną hortensji bukietowej jest Azja Wschodnia. Dorasta ona do około 2 m wysokości. Jej kwiaty zebrane są w wiechowate stożkowe kwiatostany w kolorze białym, a później purpurowo czerwonym. Kwitnie od lipca do września. Hortensję bukietową można sadzić wiosną lub jesienią. Ma ona właściwości lecznicze.
Opracowano wiele odmian hortensji bukietowej. Jedną z bardziej popularnych jest hortensja Vanille Fraise. Jest to odporna, mało wymagająca odmiana. Przycina się ją wczesną wiosną. Przyrost pędów tej hortensji bukietowej osiąga 50-60 cm rocznie. W ciągu 10 lat krzew osiąga wysokość 2 m i szerokość 1,5 m. Kwitnie od lipca do września, czasem do października. Kwiaty po otwarciu są białe, później stają się różowe, a jesienią stają się czerwone. Sadzenie hortensji Vanille Fraise nie różni się od sadzenia innych odmian hortensji.
Inne odmiany hortensji uprawiane w Polsce: Burgundy Lace, Brussel’s Lace, Grandiflora, Kyushu.
Hortensja krzewiasta (Hydrangea arborescens). Hortensja krzewiasta pochodzi z Ameryki Północnej. Ten gatunek hortensji jest krzewem osiągającym nawet do 2 m wysokości. Jest mrozoodporna i przystosowuje się do uprawy w glebie o różnym poziomie kwasowości. Jest to roślina lecznicza. Kwitnie od czerwca do września. Zwykle hortensja krzewiasta ma białe lub zielonkawe kwiaty, ale w ostatnich czasach opracowano odmiany o różowawych kwiatach: Bella Anna, Pink Anabelle, Invincibelle Spirit.
W Polsce popularne są odmiany hortensji krzewiastej Grandiflora i Annabelle.
Hortensja pnąca (Hydrangea petiolaris). Hortensja pnąca różni się znacznie od innych hortensji – jest raczej wysoką lianą pnącą niż krzewem. Jej kwiaty są zielonkawo-białe, zebrane w kwiatostany w kształcie tarczy. Okres kwitnienia przypada na koniec maja-lipiec. Hortensja pnąca jest wrażliwa na mróz i może przemarzać zimą.
Sadzenie hortensji
Hortensje sadzi się pojedynczo lub w grupach złożonych z kilku różnych gatunków. Dobrze wyglądają na rabatach wśród wieloletnich kwitnących roślin liściastych. Hortensje można łączyć z rododendronami, różami, dzwonkami, paprociami i dobrze wyglądają na tle wysokich drzew. Mogą być również uprawiane w żywopłotach.
Miejsce uprawy hortensji. Hortensje najlepiej rosną na otwartych, słonecznych i osłoniętych od wiatru stanowiskach. Słabo rosną pod drzewami i w pełnym cieniu. Hortensja pnąca, w przeciwieństwie do innych hortensji, preferuje krótko nasłonecznione lub półcieniste stanowiska.
Ziemia dla hortensji. Dla tego krzewu odpowiednia jest gleba kwaśna, żyzna, lekka, przepuszczalna dla wody. Hortensję krzewiastą można sadzić również na glebie średnio żyznej, neutralnej. Kolor kwiatów hortensji zależy od kwasowości gleby. W glebie zasadowej kwiaty kolorowych odmian hortensji będą różowe lub liliowe, w glebie kwaśnej będą niebieskie, a w glebie obojętnej będą bladokremowe.
Sadzenie i rozmnażanie hortensji Hortensje można wyhodować z półzdrewniałych sadzonek lub kupić dojrzałą roślinę w szkółce.
Hortensje sadzi się wiosną lub jesienią w wilgotnej, ale dobrze przepuszczalnej glebie. Sadzonki hortensji należy sadzić natychmiast po zakupie. Jeśli sadzonka jest w doniczce, można ją przesadzać do gruntu przez cały ciepły sezon. Sadzenie hortensji jesienią powinno odbywać się przed zamarznięciem gleby. Sadzonka hortensji powinna być dobrze podlana przed sadzeniem a po posadzeniu ściółkowana i nawożona.
W przypadku rozmnażania hortensji przez sadzonki, przygotowuje się je w pierwszej połowie czerwca. Przycina się roczne, półzdrewniałe pędy hortensji, następnie tnie się je na kawałki o długości około 20 cm, zanurza w mieszance torfu i piasku w inspekcie lub nieogrzewanej szklarni, a na koniec przykrywa folią polietylenową lub słoikami. Gdy sadzonki się ukorzenią, przesadza się je do stałego miejsca uprawy, gdzie mają czas na umocnienie się przed jesienią. Hortensja wyhodowana z sadzonki powinna zakwitnąć po 2-3 latach.
Pielęgnacja hortensji
Podlewanie hortensji. Nowo posadzone krzewy hortensji należy regularnie podlewać podczas pierwszego sezonu wegetacyjnego, kiedy sucha pogoda utrzymuje się przez 7-10 dni. Dorosłe hortensje również lubią wilgoć, więc jeśli podlejesz je w suchą pogodę, będą lepiej rosły.
Nawożenie hortensji. Dorosłe hortensje nie wymagają regularnego nawożenia. Zbyt duża ilość nawozu sprawi, że będą się rozwijać liście, a roślina będzie produkować mniej kwiatów.
Przycinanie hortensji. Wiele gatunków hortensji przycina się wczesną wiosną. Hortensję bukietową, w przeciwieństwie do większości gatunków, przycina się jesienią. Nie trzeba jej przycinać wiosną, ponieważ hortensja ta wytwarza kwiaty na tegorocznych pędach. Nie trzeba też usuwać od razu przekwitłych kwiatów, ponieważ pomagają one chronić młode pędy przed zimowymi mrozami. Lepiej zrobić to wiosną.
Pielęgnacja hortensji. Duże kwiatostany wyginają łodygi w kierunku ziemi, dlatego hortensje powinny być ogrodzone lub sadzone w grupach. Wiosną zaleca się ściółkowanie hortensji, aby zapobiec zbyt szybkiemu wysychaniu powierzchni gleby.
Odporność na mróz. Zarówno hortensja bukietowa, jak i krzewiasta są odporne na mróz. Hortensja ogrodowa jest wrażliwa na mróz i dlatego należy ją przykrywać, gdy zbliża się zima. Hortensja pnąca jest wrażliwa na mróz i może przemarzać, dlatego lepiej zimować ją w cieniu.
Uprawa hortensji w doniczce
Jeden gatunek hortensji, hortensja ogrodowa, pomimo swojej nazwy może być także uprawiana jako kwiat pokojowy. Hortensję trzyma się w pomieszczeniu, dopóki jest mała. Taka hortensja uprawiana w pomieszczeniu najlepiej czuje się w oświetlonym miejscu lub w lekkim cieniu. Zimą pasuje jej bezpośrednie nasłonecznienie, ale należy unikać gorącego, bezpośredniego słońca w lecie.
Hortensję hodowaną w domu należy obficie podlewać miękką wodą od wiosny do jesieni, a mniej na początku zimy. Od czasu do czasu można ją zraszać. Korzenie hortensji nie mogą wyschnąć podczas intensywnego wzrostu. Podczas szybkiego wzrostu zaleca się nawożenie. Po kwitnieniu pędy hortensji należy skrócić o połowę.
Zimą hortensje doniczkowe osiągają najlepsze wyniki, gdy temperatura w pomieszczeniu wynosi co najmniej +7°C. Należy je przechowywać w jasnym pomieszczeniu.
Choroby i szkodniki hortensji
Hortensje są stosunkowo odporne na szkodniki, ale również i one są podatne na niektóre choroby i owady pasożytnicze.
- Jedną z najczęstszych chorób hortensji jest mączniak prawdziwy. W jego zwalczaniu pomocne będą środki grzybobójcze i roztwór cieczy bordoskiej.
- Częstymi szkodnikami hortensji są mszyce. Dobrym środkiem przeciwko tym owadom jest wyciąg z czosnku: 250 gramów zmiażdżonego czosnku zalewa się 10 litrami wody. Przed użyciem roztwój ten należy odstawić na dwa dni, a następnie dodać do niego 50 gramów startego szarego mydła i dobrze wymieszać. Pryskać uszkodzony przez mszyce krzew wyciągiem z czosnku raz na tydzień, aż szkodniki znikną.
Lecznicze i trujące właściwości hortensji
Hortensja krzewiasta i hortensja bukietowa mają właściwości lecznicze, a ich części są wykorzystywane w medycynie. Korzenie tych hortensji mają właściwości normalizujące metabolizm wody i soli w organizmie człowieka oraz sprzyjają rozpuszczaniu kamieni w woreczku żółciowym i nerkach. Mają również właściwości przeciwzapalne.
Niektóre gatunki hortensji (hortensja ogrodowa i dębolistna) są uważane za trujące. Kontakt z ich liśćmi może powodować reakcje alergiczne skóry, dlatego podczas pielęgnacji tych roślin należy nosić rękawiczki. Połknięcie części tych hortensji może powodować niewielkie dolegliwości żołądkowe.
Źródła:
https://www.vle.lt
https://www.botanikos-sodas.vu.lt
https://www.wikipedia.org
https://www.rhs.org.uk
https://floristics.info
Z. Gudžinskas, I. Burneckienė, A. Malciūtė, R. Mikaliūnaitė „Ogród, sad, rabaty – prosto”. Wilno, 2021
P. McHoy „Kwiaty doniczkowe. Wybór, pielęgnacja i aranżacja we wnętrzu”. Wilno, 1997
Zdjęcia poglądowe © Canva.