Od czasów szkolnych większość dzieci wie, że orzechy włoskie pomagają uczyć się szybciej i łatwiej. W końcu nie bez powodu wyglądają jak małe mózgi! I z tym faktem naprawdę nie można się spierać – orzechy włoskie są bogate w kwasy omega, które stymulują aktywność umysłową. Ale na tym ich korzyści się nie kończą. Nie tylko owoce są korzystne – samo drzewo orzechowe tworzy zdrowe środowisko dla pobliskich roślin i poprawia jakość powietrza. Oto przewodnik od A do Z dotyczący sadzenia drzew orzechowych i uprawy orzechów.
Krótka historia orzecha włoskiego
Łacińska nazwa tej rośliny to Juglans regia – nazwa z pewnością godna tak imponującego drzewa. „Juglans” to żołądź lub orzech Jowisza, a „regia” oznacza królewski. Wyjątkowy szacunek dla tego drzewa okazywali nie tylko Rzymianie, ale także Grecy, którzy analogicznie nazywali je „orzechem bogów”. Nawiasem mówiąc, polska nazwa orzechów nie ma nic wspólnego z pochodzeniem tych orzechów. Są one nazywane włoskimi, ponieważ dotarły do nas z terenów południowej Rumunii, zwanych wówczach Wołochią, i na początku nazywano je orzechami wołoskimi.
W naturze orzechy włoskie występują od Półwyspu Bałkańskiego po południowo-zachodnie Chiny. Do największych producentów orzechów włoskich należą Afganistan i Iran. Nic w tym dziwnego, ponieważ drzewa orzechowe bardzo lubią światło słoneczne, dobrze znoszą susze i wiatry oraz dobrze radzą sobie na dużych wysokościach. W naszym klimacie sadzenie orzechów włoskich w ogrodach jest dziś niezwykle popularne, a same rośliny przystosowały się już do życia w naszych warunkach. Orzechy włoskie dobrze tu rosną, a nawet wydają obfite owoce.
Charakterystyka orzecha włoskiego
Naturalnie rosnące drzewa orzecha włoskiego mają imponujące rozmiary, osiągając wysokość 25-35 metrów i średnicę pnia do 1,5 metra. Gałęzie są duże, z szerokimi, owalnymi lub kulistymi koronami. Liście są pierzaste, złożone, wielkości ok 20-40 cm. W ciepłym sezonie są ciemnozielone, a jesienią pięknie przebarwiają się na żółto. Ich charakterystyczną cechą jest silny, przypominający jabłka zapach. Zapach ten wydziela spód liści, przyciągając w ten sposób owady.
Drzewa orzecha włoskiego są jednopienne i wiatropylne, mogą więc być sadzone pojedynczo. Należy jednak zauważyć, że zapylenie krzyżowe zwiększa plony, więc nawet do celów ozdobnych są one zwykle uprawiane w małych grupach. Nieszczepione drzewa orzecha włoskiego zaczynają owocować po 10-12 latach i owocują corocznie, ale najbardziej obfite zbiory występują co 2-3 lata. Orzechy dojrzewają zwykle we wrześniu, ale czas ten, jak również inne parametry rośliny, mogą się różnić w zależności od wybranej odmiany.
Orzech włoski – roślina z fitoncydami
Fitoncydy to różnorodne olejki eteryczne, balsamy, alkaloidy i inne substancje występujące naturalnie w roślinach, które zabijają patogeny i odstraszają szkodniki. Liście i łupiny orzecha włoskiego mają szczególnie wysokie stężenie tych substancji, więc jeśli posadzisz go w pobliżu okien lub pergoli, możesz zapomnieć o towarzystwie chmury bzyczących owadów. Sąsiedztwo orzechów włoskich jest bardzo korzystne dla innych roślin, ponieważ wydzielane przez nie substancje stanowią dla nich ochronę. Z łupin i liści orzecha włoskiego można również wytwarzać naturalne nawozy.
Smak i zalety orzechów włoskich
Orzechy włoskie są wysoko cenione jako smaczna, zdrowa przekąska. Są one wykorzystywane do produkcji różnych deserów, tłoczenia oleju, mielone na mąkę itp. Jednak po zebraniu ważne jest, aby przechowywać je prawidłowo i zużyć w odpowiednim czasie. Wysoka zawartość oleju w orzechach szybko się utlenia, więc łuskane orzechy mogą zjełczeć po kilku tygodniach. Jest to znak, że pogorszył się nie tylko ich smak, ale także korzystne właściwości. Najlepiej przechowywać niełuskane orzechy w szczelnym pojemniku w ciemnym i chłodnym miejscu. W ten sposób zachowają świeżość nawet przez kilka miesięcy.
Orzech włoski w medycynie ludowej
Liście i łupiny orzecha włoskiego są szeroko stosowane w celach leczniczych ze względu na ich charakter fitoncydów, czyli związków o działaniu bakteriobójczym i bakteriostatycznym. Wykorzystuje się je do sporządzania okładów, wywarów, kąpieli, herbat i naparów, które mają szerokie spektrum terapeutyczne:
- Działają antyseptyczne i przeciwzapalne.
- Zmniejszają obrzęki i usuwają nadmiar płynów z organizmu.
- Detoksykują i działają jako środek przeciwpasożytniczy.
- Pomagają zwalczać zaparcia.
- Wspomagają gojenie się ran.
Sadzenie orzechów włoskich jest łatwe
W Polsce orzechy włoskie z dawien dawna rosły we dworach i zagrodach. Uprawiane z lokalnych orzechów, często są w pełni odporne i dają wysokiej jakości owoce. Są łatwe w uprawie z nasion – wystarczy wybrać roślinę mateczną polskiego pochodzenia. Świeżo zebrane nasiona najlepiej wysiewać jesienią, między wrześniem a październikiem. Należy wykopać małe bruzdy w odległości 15-20 cm od siebie i wysiać nasiona. Zaleca się wykopanie jednorocznych sadzonek wiosną i przesadzenie ich w większej odległości po przycięciu głównego korzenia. Po 2-3 latach będziesz mieć sadzonki gotowe do dalszej podróży.
Sadzenie i uprawa orzechów włoskich w Polsce jest nie tylko możliwa, ale także i łatwa. Podejmij to inspirujące wyzwanie, a być może w dłuższej perspektywie stanie się ono czymś więcej niż tylko przyjemnym zajęciem i odkryjesz dochodowy biznes.
Zdjęcia poglądowe © Canva, chyba że podano inaczej.