Dereń to naprawdę wyjątkowa roślina. Jest to najbardziej na północ spotykana roślina, pochodząca z południowego regionu – naturalnie rośnie w lasach Bałkanów, Kaukazu, południowej Ukrainy i Azji Wschodniej. Zaskakujące jest, że roślina przyzwyczajona do takiego klimatu doskonale toleruje mrozy, nawet takie do -35°C. Niezwykłe jest również to, że drzewo jest odporne na lokalne choroby i szkodniki, dlatego nie trzeba go opryskiwać herbicydami. Uprawa derenia jest zatem bardzo praktyczną opcją dla każdego, kto chce, aby jego ogrodnictwo było tak czyste i proste, jak to tylko możliwe.
Jakie gatunki derenia są uprawiane w Polsce?
Łącznie na świecie rośnie naturalnie około 30-50 gatunków dereni, od Azji Wschodniej po Amerykę Północną. W Polsce rosną naturalnie dwa introdukowane gatunki i jeden rodzimy. Ponadto uprawia się jeszcze kilka innych gatunków.
- Dereń biały (łac. Cornus alba). Są to krzewy lub drzewka o wysokości do 3 metrów, które wyróżniają się swoją gamą kolorystyczną. Różowe lub ciemnoczerwone gałęzie rozciągają się szeroko do samej ziemi, ich liście są jajowate lub eliptyczne i zaokrąglone u nasady. Jesienią liście przebarwiają się na czerwono, a sinobiałe lub niebieskawe owoce, które dojrzewają od sierpnia do października, pięknie kontrastują z ciemnymi liśćmi.
- Dereń świdwa (łac. Cornus sanguinea L.). Rozłożysty krzew dorastający do 5 metrów wysokości. Szeroko rozłożyste gałęzie wyglądają wspaniale zimą, gdy przybierają czerwono-pomarańczowy odcień i przypominają migoczące płomienie. Kwitnie w maju i czerwcu, ale czasami zakwita po raz drugi jesienią.
- Dereń rozłogowy (łac. Cornus sericea). Gatunek ten jest dość kompaktowy, dorasta do 1 metra wysokości i kilku metrów szerokości, ale zdarzają się odmiany dorastające do 3 metrów. Niektóre odmiany derenia rozłogowego mają raczej jasny, żółty kolor gałęzi i są często sadzone w celu zapewnienia kontrastu z gatunkami o czerwonych gałęziach.
- Dereń jadalny (właściwy) (łac. Cornus mas L). Jest to najbardziej popularny gatunek w Polsce, lubiany zarówno ze względu na intensywny kolor kwiatów, jak i pyszne owoce. Jest to duży krzew lub małe drzewo, dorastające do 7-10 metrów wysokości, o żywotności do 150 lat. Derenie jadalne są lubiane ze względu na wczesny okres kwitnienia, dzięki czemu będą ozdobą ogrodu zanim zacznie kwitnąć większość innych roślin.
Korzystne właściwości owoców derenia
Na uprawę derenia warto zwrócić uwagę jedynie ze względów praktycznych lub dekoracyjnych. Owoce derenia jadalnego są szeroko stosowane w kuchni i celach zdrowotnych. Czerwone jagody, przypominające owoce kawowca, dojrzewają w lipcu, ale na zbiory warto poczekać do września, kiedy osiągą pełną dojrzałość. Po zerwaniu z gałęzi owoce mogą być nieprzyjemnie kwaśne i cierpkie w ustach.
W pełni dojrzałe jagody derenia mają lekko kwaśny, pikantny smak. Niektórzy opisują je jako mieszankę wiśni i żurawiny, inni twierdzą, że przypominają nieco berberys. Z tego powodu są one używane do przyprawiania dań mięsnych, a także różnych soków, dżemów, przetworów i nalewek. Dereń jest bogaty w witaminę C i bakteriobójcze fitoncydy, więc śmiało możesz zamienić maliny na dereń w przypadku przeziębienia. Świeży dereń jest również bardzo przydatny dla osób cierpiących na anemię. Aby czerpać z nich jak najwięcej korzyści, staraj się spożywać jak najwięcej świeżych lub minimalnie przetworzonych jagód – w ten sposób zachowają one więcej cennych substancji.
Uprawa derenia – od czego warto zacząć
Derenie najlepiej czują się w pełnym słońcu, ale dobrze radzą sobie również w półcieniu. Najlepsza dla nich jest wapienna, wilgotna gleba gliniasta. Najważniejsze aby jego stanowisko nie było w zagłębieniu i często zalewane. Derenie powinny być sadzone wczesną wiosną lub w drugiej połowie października, ponieważ ze wszystkich drzew owocowych jako jedne z ostatnich zrzucają liście. Należy pamiętać, że ich korzenie są wyjątkowo delikatne, dlatego należy pamiętać o zabezpieczeniu ich przed wyschnięciem w czasie transportu i unikać ich uszkodzenia podczas kopania.
Sadzenie derenia – krok po kroku
- Przygotuj dołki do sadzenia o głębokości 40-50 cm i średnicy 50-80 cm (dokładny rozmiar zależy od wymiarów posiadanej sadzonki).
- Przed sadzeniem zaleca się namoczenie korzeni sadzonki w mieszaninie gliny i obornika.
- Wypełnij dołek mieszanką kompostu, wierzchniej warstwy gleby i wapna.
- Posadź kilka krzaków jednocześnie, ponieważ derenie są samopylne i posadzenie ich obok siebie zapewni lepsze zbiory. Na żyznych glebach ogrodowych rośliny należy rozmieszczać co około 3-4 metry, a w przypadku tworzenia żywopłotu odstępy należy zmniejszyć do 2 metrów.
- Ponieważ system korzeniowy derenia jest raczej płytki, dobrze jest podlewać glebę w cieplejszych miesiącach, aby zapewnić im wystarczającą ilość tlenu i wody. Należy pamiętać o ściółkowaniu rozdrobnionymi wiórami drzewnymi lub zakwaszonym torfem.
- Odpowiedni jest uniwersalny system nawożenia drzew owocowych: wieloskładnikowe nawozy mineralne w sezonie wegetacyjnym oraz obornik, kompost i inne związki organiczne jesienią.
Jak widać, uprawa derenia jest całkowicie prostym procesem, który zapewni pierwsze zbiory już po paru latach. Jedno młode drzewko daje około 15 kg jagód!
Zdjęcia poglądowe © Canva.