Bielinek kapustnik (Pieris brassicae) to przedstawiciel rodziny motyli (Lepidoptera), który może powodować nieodwracalne szkody w plonach roślin kapustowatych. Niebezpieczne są nie same motyle, lecz ich gąsienice, które obgryzają liście, powodując zamieranie plonów. W Polsce występuje głównie bielinek kapustnik i bielinek rzepnik, a na świecie łącznie nawet 1 500 gatunków. Są to motyle dzienne dużych i średnich rozmiarów. Skrzydła tych niezbyt nielubianych piękności są duże i szerokie. Zwykle są białe, żółte, rzadziej pomarańczowe z czarnymi plamami lub paskami. Wierzch i spód skrzydeł samców i samic różnią się kolorem i wzorem. Szkodniki – gąsienice tych motyli są zielonkawe, nagie z krótkimi gęstymi włoskami.
Zwykle latają na polach, łąkach i w lasach, ale jeśli uprawiasz coś smacznego w swojej szklarni, z pewnością przylecą również tutaj. Są najbardziej szkodliwe dla warzyw z rodziny kapustnych (wszystkie rodzaje kapusty, brukwi i rzepy) i żerują na liściach rezedy, nasturcji i lewkonii. Bielinek kapustnik jest najbardziej rozpowszechniony w Europie i Azji, został także przywleczony do Ameryki Północnej. W Polsce w ciepłym sezonie pojawiają się dwa pokolenia. Pierwsze pokolenie lata w maju-czerwcu, drugie w lipcu-wrześniu. Drugie pokolenie gąsienic sprawia ogrodnikom więcej kłopotów. Poczwarki tych motyli zimują na pniach drzew i drewnianych płotach.
Bielinki kapustniki – niesamowici podróżnicy
Bielinek rzepnik (Pieris rapae) występuje głównie w Europie i Afryce Północnej i został przywleczony do Ameryki Północnej, Australii i Nowej Zelandii. Co ciekawe, motyle te zimują tylko w Afryce Północnej i w Europie w pobliżu Morza Śródziemnego. Przylatują do Polski co roku wiosną a drugie pokolenie odlatuje na jesieni na południe.
Motyle odlatujące do cieplejszego klimatu!
Czasami (rzadko, głównie na północy kraju) można spotkać innego motyla z tej rodziny – niestrzępa głogowca (Aporia crataegi). W północno-wschodniej Polsce można na torfowiskach spotkać szlaczkonia torfowca (Colias palaeno). Ten przepiękny motyl jest objęty w Polsce częściową ochroną gatunkową. Jest szkodliwy dla drzew owocowych i liściastych.
Długość życia i cykl życiowy bielinka kapustnika
W cyklu życiowym motyla kapustnika występują 4 etapy:
- Jajo. Liczba jaj składanych przez jednego motyla kapustnika zależy od klimatu danego regionu. Na obszarach o ciepłym klimacie motyle są bardziej skłonne do rozmnażania się. Jaja składane są od kwietnia do września.
Gdy pogoda się ochładza i kończy się hibernacja, motyle zaczynają rozmnażać się dość szybko. Po kryciu samica może złożyć do 200 jaj na roślinach krzyżowych. Zazwyczaj pierwsze pokolenie nie powoduje żadnych szkód w ogrodzie, ponieważ jaja składane są głównie na dzikich roślinach. Z kolei drugie pokolenie woli składać jaja w ogrodzie i szklarni. - Gąsienica. W zależności od warunków naturalnych mogą pojawić się 2-3 tygodnie po złożeniu jaj. Gdy tylko larwy dorosną, rozpraszają się na spodniej stronie liścia kapusty i zaczynają je gryźć od krawędzi do żył. Gąsienica może przetrwać do 40 dni. W tym czasie, jak wybredna dama, zmienia swoją zewnętrzną powłokę kilka razy. Robi to co 5-7 dni. Do utrzymania normalnej aktywności życiowej gąsienice potrzebują suchego powietrza o temperaturze nie przekraczającej +25°C. Jak już wiesz, gąsienica jest najbardziej niebezpieczną formą życia bielinka kapustnika dla Twoich warzyw.
- Poczwarka. Poczwarka z wyglądu przypomina gąsienicę, ale nie powoduje większych szkód w roślinach. Przyczepia się do poszczególnych części roślin krzyżowych i spędza w tej formie do 2 tygodni, a następnie hibernuje i wyłania się z kokonu dopiero wiosną, gdy pogoda się ociepli.
- Imago (postać dorosła). Dorosły motyl żyje tylko do 30 dni. Jednak nawet w ciągu tego miesiąca może wyrządzić znaczne szkody, składając jaja na liściach kapusty.
Styl życia bielinka kapustnika
Jak wspomniałam powyżej, gąsienice bielinka kapustnika żerują głównie na wszystkich rodzajach kapusty, ale mogą również uszkadzać rzodkiewki, rzepę i inne rośliny. Niewiarygodne jest to, że jedno pokolenie gąsienic może całkowicie zniszczyć dużą uprawę. Szkodniki te są znacznie bardziej aktywne w ciemności. W ciągu dnia gromadzą się u podstawy roślin i pozostają w stanie uśpienia.
Jak pozbyć się bielinków kapustników?
Istnieją trzy główne sposoby zwalczania bielinka kapustnika. Są to:
- Preparaty przyjazne naturze, ekologiczne i nieszkodliwe dla człowieka. Można je kupić w sklepach ogrodniczych. Zwykle zawierają one różne oleje roślinne i ekstrakty roślinne.
- Środki chemiczne. W przypadku masowej inwazji szkodników można zastosować środki chemiczne. Najlepiej rozpylać je przy suchej, słonecznej pogodzie, gdy na zewnątrz nie jest wietrznie, ale też niezbyt gorąco. Spryskaj dolną część liści, ponieważ tam zwykle chowają się gąsienice. Pamiętaj o stosowaniu sprzętu ochronnego. Zadbaj o maskę, specjalne okulary i rękawice. Należy pamiętać, że środki chemiczne są toksyczne. Jeśli są stosowane w okresie pączkowania, szkodliwe substancje mogą gromadzić się w liściach rośliny. Nie polecam już jedzenia takich warzyw.
- Ludowe środki, które można łatwo przygotować w domu.
Ludowe sposoby na zwalczanie bielinków kapustników
Oczywiście najłatwiejszym i najtańszym sposobem na pozbycie się gąsienic bielinka kapustnika jest ich ręczne zbieranie. Podczas tej czynności należy nosić rękawiczki, ponieważ płyn gąsienic jest drażniący dla skóry. Ta metoda jest naprawdę skuteczna, jeśli liczba pasożytów jest niewielka. Jeśli obszar jest większy, można łatwo przygotować różne koncentraty lub napary i spryskać nimi rośliny zaatakowane przez gąsienice. Oto kilka przepisów:
Koncentrat z igieł sosnowych do zwalczania gąsienic
Potrzebne będą:
- 200 g zielonych igieł sosnowych;
- 1 litr gorącej wody (ale nie wrzątku);
- szklane naczynie lub inne z pokrywką.
Przygotowanie:
Igły sosnowe zalać gorącą wodą i pozostawić pod przykryciem na tydzień w ciemnym miejscu w temperaturze pokojowej. Po tygodniu odcedzić koncentrat i umieścić go w lodówce. Do rozpylania wymieszać z zimną wodą w stosunku 1:10 (1 część koncentratu, 10 części wody). Najlepiej przeprowadzać oprysk w chłodny dzień lub wieczorem.
Roztwór popiołu i mydła do zwalczania gąsienic
Potrzebne będą:
- 500 g przesianego popiołu drzewnego;
- 10 litrów wody o temperaturze pokojowej;
- 2 łyżki dowolnego mydła w płynie;
- wiadro do przygotowania roztworu.
Przygotowanie:
Popiół zalać wodą, wymieszać i odstawić na 3-4 godziny. Następnie dodać mydło i ponownie wymieszać. Rozpylić produkt na rośliny natychmiast po wyprodukowaniu. Najlepiej rozpylać w chłodnych porach dnia lub wieczorem.
Syrop cukrowy do łapania motyli
Potrzebne będą:
- bardzo gęsty syrop cukrowy;
- kawałeczek drożdży;
- kilka spodków.
Przygotowanie: wymieszaj syrop cukrowy z drożdżami w proporcji 1 część drożdży na 5 części syropu. Rozprowadź powstałą mieszaninę na talerzach i rozmieść je między rzędami, w których rośnie kapusta. Okresowo wynoś złapane motyle.
Metody zapobiegania inwazji bielinków kapustników
Można zapobiec pojawieniu się bielinka kapustnika, stosując proste środki zapobiegawcze:
- Zmywanie poczwarek. Jeśli posiadasz na swojej posesji drewniane ogrodzenia, koniecznie przepłucz je bieżącą wodą wczesną wiosną lub późną jesienią. Pozwoli to pozbyć się poczwarek, które lubią tam hibernować.
- Pielenie ogrodu. Chwasty, zwłaszcza tam, gdzie rośnie kapusta, należy usuwać we wczesnej fazie ich pojawiania się. W przeciwnym razie niektóre chwasty przyciągną szkodniki.
- Odpowiednie sąsiedztwo. Nie sadź kapusty obok rzodkiewki, rzodkwi i rzepy. Dobrym pomysłem jest posadzenie gdzieś w pobliżu warzywnika melisy i mięty. Ich zapach odstrasza motyle bielinka kapustnika.
- Stosowanie środków zapobiegawczych. W okresie aktywnego wzrostu kapusty liście można okresowo traktować biologicznymi lub środkami domowymi.
- Ważna ochrona drzew. Lepiej jest również profilaktycznie spryskać pobliskie drzewa i pobielić pień.
- Odstraszanie. Brzmi to śmiesznie, ale można odstraszyć te motyle, umieszczając połówkę skorupki jajka na drewnianym patyku. Motyl postrzega taką konstrukcję jako innego przedstawiciela tego samego gatunku i uznając, że miejsce jest już zajęte, odlatuje.
Słowo od autora
Bielinki kapustniki pojawiają się w moim życiu co roku, ponieważ zawsze mam dla nich coś smacznego. Lubię te motyle, więc nigdy ich nie łapię. W końcu i tak ich życie trwa krótko. Aby zminimalizować szkody posypuję świeżo posadzoną kapustę popiołem drzewnym. Dość obficie i szeroko. Nie wiem, co motylom nie podoba się w kolorze lub zapachu popiołu, ale nie składają jaj na tych kapustach. Oczywiście znajdują sobie inne miejsce do ich złożenia. Na przykład w kwietniku na nasturcjach. Wtedy nie pozostaje nic innego jak, przechodząc obok zbierać zielone gąsienice, choć nie jest to nieprzyjemne zajęcie.
Źródła:
https://stroy-podskazka.ru/bolezni-i-vrediteli/babochka-kapustnica/
https://ferma.expert/rasteniya/ovoshchi/kapusta/babochka-kapustnitsa/
Zdjęcia poglądowe © Canva.