Fasolka szparagowa to fasola spożywana zarówno w postaci nasion, jak i strąków. Fasolka szparagowa jest ceniona ze względu na swoje właściwości odżywcze i wczesne zbiory – niektóre odmiany nadają się do spożycia już w połowie lata, kiedy większość innych warzyw wciąż jeszcze dojrzewa.
Fasolka szparagowa należy do rodzaju fasoli (Phaseolus), rodziny bobowatych. Fasola przywędrowała do Europy z tropikalnej Ameryki Południowej. Fasolę dzieli się na dwie grupy w zależności od rodzaju strąka: szparagową i fasolę ziarnistą. Szparagowa różni się od fasoli ziarnistej delikatnymi strąkami. Z tego powodu młode mięsiste strąki fasoli szparagowej z niedojrzałymi nasionami w środku mogą być wykorzystywane do celów spożywczych.
Fasola to w większości jednoroczne krzewy zielne lub pnącza. Liście są złożone, z trzema listkami, owocem jest strąk, który wytwarza nasiona (ziarna) w różnych rozmiarach i kolorach. W zależności od gatunku, strąk fasoli może mieć od 8 do 18 cm długości.
Gatunki i odmiany fasolki szparagowej
Fasola szparagowa jest dostępna w odmianach tycznych i krzaczastych, wcześniejszych i późniejszych, z różnokolorowymi strąkami i nasionami. W Polsce najczęściej uprawa się żółte odmiany fasolki szparagowej. Oto przegląd niektórych z bardziej popularnych odmian fasolki szparagowej w Polsce.
Odmiany fasolki szparagowej karłowej
Ferrari. Bardzo wczesna i plenna odmiana. Strąki ciemnozielone, lśniące, gładkie i bez łyka. Pierwsze zbiory można uzyskać już po 60 dniach od wysiewu. Zbiór w lipcu i sierpniu. Ta odmiana fasolki szparagowej jest odporna na choroby.
Galopka – pierwsza polska odmiana fasoli karłowej. Ma spłaszczona żółte strąki o długości do 14 cm. Silnie rośnie i obficie plonuje.
Dakota – średnio późna odmiana fasoli szparagowej. Wytwarza zielone proste, lekko spłaszczone strąki. Odmiana jest smaczna, pozbawiona włókien i bardzo plenna.
Tara – to średnio późna odmiana o żółtych strąkach. Strąki są pozbawione włókien. Ta odmiana fasolki szparagowej nadaje się do spożycia na świeżo i do konserwowania.
Złota Saxa – bardzo wczesna odmiana fasoli szparagowej i jedna z najsmaczniejszych.
Strąki mają długość ok. 12 cm, są proste i bezwłókniste.
Contender – wczesne, bardzo lenna odmiana fasolki szparagowej. Produkuje ciemnozielone strąki z brązowymi nasionami. Odmiana ta jest odporna na choroby.
Odmiany fasoli tycznej
Jeśli chcesz uprawiać tyczną fasolkę szparagową, oto kilka odmian, które zostały ocenione przez hodowców.
Cobra. Wysokoplonująca odmiana o ciemnozielonych strąkach długości do 20 cm. Ma czarne ziarna i jest pozbawiona włókien.
Algarve – wczesna, szybko dojrzewająca odmiana tyczna z zielonymi, płaskimi strąkami.
Golden Gate. Fasola tyczna o płaskich, żółtawych strąkach. Daje obfite zbiory.
Gdzie sadzić fasolkę szparagową
Stanowisko. Fasolkę szparagową należy chronić od silnych północnych wiatrów, ponieważ lubi ona ciepło. Fasoli szparagowej nie należy sadzić w miejscu, gdzie wcześniej rosły inne rośliny strączkowe. Najlepiej poradzi sobie tam, gdzie wcześniej uprawiano ziemniaki, kapustę, pomidory, rośliny okopowe i zboża ozime. Fasolę można sadzić w tym samym miejscu dopiero po 4-5 latach.
Ziemia. Fasolka szparagowa nie jest wybredna jeśli chodzi o glebę i może rosnąć na glebach lżejszych lub cięższych. Najlepiej wybrać glebę o umiarkowanej do neutralnej kwasowości.
Wysiew fasolki szparagowej
Fasolkę szparagową uprawia się z nasion. Wysiewa się ją po ustąpieniu przymrozków, gdy gleba ogrzeje się do temperatury 10-12°C, zwykle w drugiej połowie maja. Nasiona fasoli szparagowej najlepiej kiełkują w temperaturze od 25 do 30°C, a samo kiełkowanie trwa 10-15 dni.
Aby uzyskać szybsze zbiory, fasolkę szparagową można wysiać wcześniej, przykrywając uprawę agrowłókniną lub folią polietylenową. Wysiane na początku maja w pomieszczeniu sadzonki po 3 tygodniach można sadzić do gruntu. Aby dłużej cieszyć się świeżą zieloną fasolką, można ją wysiewać co kilka tygodni do początku lipca.
Fasolę należy wysiewać w rzędach, pozostawiając odstępy między rzędami wynoszące około 40 cm. Pomiędzy nasionami należy pozostawić odstęp 7-10 cm. Należy unikać gęstszego siewu, ponieważ wydajność z jednego krzaka może być wtedy niższa. Do każdego dołka włóż po kilka nasion, a po wykiełkowaniu pozostaw najsilniejszą sadzonkę. Jeśli wysiewasz fasolę tyczną, umieść paliki co pół metra i wysiej 4-6 nasion przy każdym paliku.
Hodowla i pielęgnacja fasolki szparagowej
Temperatura. Fasolka szparagowa pochodzi z regionów tropikalnych, więc lubi ciepło.
Podlewanie. Sadzonki fasolki szparagowej należy podlewać codziennie, dopóki nie wypuszczą dwóch par liści właściwych. Po pojawieniu się liści podlewanie ogranicza się do co drugiego dnia, a gdy fasola kwitnie, podlewa się ją co trzeci dzień.
Nawożenie. Fasolkę szparagową nawozi się kilka razy w sezonie nawozami mineralnymi.
Pielęgnacja. Gleba wokół fasoli wymaga spulchniania i usuwania chwastów. Krzewy należy też okopać kilka razy w sezonie. Fasolka szparagowa tyczna wymaga podpór. Powinny mieć wysokość około 1,5 m i i być wbite w ziemię co pół metra. Pomiędzy podporami rozciąga się sznurki, wokół których będzie owijać się fasolka.
Zbiory fasolki szparagowej
Fasolka szparagowa staje się jadalna 8 do 10 dni po utworzeniu się strąków. Fasolę tę wykorzystuje się do celów spożywczych, gdy jej nasiona są jeszcze małe, niedojrzałe, a strąki są mięsiste i nie mają łyka. Strąki fasolki szparagowej nadającej się do jedzenia są zielone, żółte, czasami z fioletowymi lub różowymi paskami. Strąki nadające się do jedzenia zbiera się co 3-5 dni. Fasolkę szparagową należy spożyć stosunkowo szybko albo zamrozić ją lub zakonserwować.
Jeśli strąki nie zostały zebrane na czas i przerosły, należy poczekać, aż w pełni dojrzeją i będzie można wykorzystać jej ziarna. Najwcześniejsze strąki są najlepsze do zbioru nasion.
Choroby fasolki szparagowej
Fasolka szparagowa, podobnie jak inne odmiany fasoli, jest podatna na niektóre choroby.
Jedną z chorób dotykających fasolę jest antraknoza fasoli. Jest to choroba grzybicza, która atakuje nadziemną część rośliny. Największe szkody wyrządza młodym sadzonkom. Choroba objawia się podłużnymi brązowymi plamami na liściach, ogonkach liściowych i łodygach. Na strąkach plamy są okrągłe. Choroba rozprzestrzenia się przez zarodniki przenoszone przez owady, wiatr i krople deszczu. Aby uniknąć antraknozy, fasolę należy przesadzać w to samo miejsce dopiero po 3-4 latach, niezbyt gęsto i w nasłonecznionym, otwartym miejscu. Jeśli zauważysz pierwsze oznaki choroby, potraktuj rośliny specjalnymi fungicydami.
Inną chorobą fasoli jest pleśń. Ta choroba grzybicza atakuje słabe rośliny, zwłaszcza te zaatakowane przez mszyce. Łodygi zainfekowanych roślin pokryte są ciemnozielonym, prawie czarnym nalotem. Na chorobę wpływa gęstość wzrostu fasoli i nadmierna wilgoć. Aby zapobiec chorobie, należy zwalczać mszyce, gdy tylko zostaną zauważone, nie sadzić zbyt gęsto i głęboko przekopać glebę jesienią po wyrwaniu krzewów.
Szkodniki fasolki szparagowej
Fasolka szparagowa jest atakowana przez oprzędziki, strąkowca bobikowego, mszyce fasolowe i śmietki glebowe. Gdy krzewy fasoli są jeszcze małe niebezpieczne są dla nich ślimaki nagie.
Oprzędziki są szkodnikami roślin strączkowych. Są to chrząszcze o szarawym zabarwieniu i długości 3-5 mm z wydłużonym ryjkiem. Już wczesną wiosną mogą przedostać się do rośliny i obgryzać jej liście oraz pędy. Strąkowiec bobikowy ma 2-3,5 mm długości, jest szeroki o brązowo-szarym ubarwieniu.
Śmietka glebowa jest małym, szarym, dwubarwnym owadem o długości 3-5 mm. Uszkadza pędy roślin. Zaleca się profilaktyczne zaprawianie nasion fasoli szparagowej w celu ochrony przed tymi szkodnikami. Jeśli szkodniki się zadomowiły, należy zwalczać je specjalnymi pestycydami.
Mszyce, jeśli nie rozprzestrzeniły się jeszcze zbytnio, można zwalczać naturalnymi środkami, takimi jak zielone mydło potasowe albo szare, roztwory z łupin cebuli i czosnku. Jeśli naturalne środki nie działają, należy użyć specjalnych pestycydów.
Jeśli zauważysz ślimaki, usuń je ręcznie. Aby zapobiec ich pojawianiu się, miejsca uprawy fasoli należy posypać popiołem drzewnym.
Fasolka szparagowa – cenny produkt spożywczy
Fasola szparagowa to cenne warzywo, które można jeść w całych strąkach wraz z nasionami, bez ich wyłuskiwania. Strąki fasolki szparagowej są jadalne, o dopóki nasiona są małe i niedojrzałe, a strąki mięsiste i niewysuszone.
Nasiona fasoli są bogate w białko, węglowodany, sole mineralne, skrobię, a strąki zawierają witaminy B, C i prowitaminę A. Fasolka szparagowa jest bogata w korzystny dla zdrowia błonnik i przeciwutleniacze. Ze względu na swój skład białkowy, fasola może częściowo zastąpić produkty mięsne w diecie.
Fasolkę szparagową świetnie komponuje się z innymi warzywami (bakłażanami, brokułami, ziemniakami, kukurydzą, pomidorami, cukinią itp.), grzybami, produktami pełnoziarnistymi, mięsem, rybami i owocami morza.
Fasolkę szparagową można jeść gotowaną, duszoną, pieczoną, konserwowaną. Dodaje się ją do zup i różnych dań duszonych. Po ugotowaniu zielona fasolka ma podobny smak do innych warzyw z rodziny fasoli, świeże strąki są słodkie, wodniste i mają specyficzny smak.
Gotowanie. Zieloną fasolkę gotuje się w osolonej wrzącej wodzie przez 5 minut. Następnie wodę odcedza się, a fasolkę zalewa zimną wodą, aby zachować kolor i chrupkość strąków.
Smażenie. Do smażenia najlepsza jest młoda fasolka szparagowa. Przed smażeniem fasolkę trzeba obgotować. Zieloną fasolkę wrzuca się na gorący olej na patelnię i smaży przez 10 minut.
Duszenie. Fasolkę szparagową najpierw się opieka, a później zalewa sosem (zwykle na bazie śmietanki lub pomidorów). Dusi się na małym ogniu przez około 20 minut.
Właściwości zdrowotne fasolki szparagowej
Fasolka szparagowa ma wiele właściwości leczniczych. Jest odpowiednia dla osób cierpiących na zapalenie błony śluzowej żołądka i dla osób cierpiących na niedokwasotę żołądka. Fasolka szparagowa wzmacnia kości, chroni serce i pomaga utrzymać prawidłowe funkcjonowanie układu trawiennego.
Wywar ze strąków pomaga zmniejszyć biegunkę i poziom cukru we krwi, a także jest odpowiedni do stosowania w chorobach nerek i pęcherza moczowego, reumatoidalnym zapaleniu stawów, dnie moczanowej i nadciśnieniu.
Fasoli szparagowej nie poleca się osobom cierpiącym na kamicę nerek i dróg moczowych oraz osobom ze skłonnością do tworzenia się kamieni, gdyż warzywo to może sprzyjać tworzeniu się kamieni szczawianowych w drogach moczowych.
Wykorzystane źródła:
https://www.vle.lt
https://www.manoukis.lt
https://www.savaite.lt/
https://www.wikipedia.org
https://www.rhs.org.uk
https://www.gardenersworld.com
Zdjęcia poglądowe © Canva.