Bez (Sambucus) to duży krzew pochodzący z USA i Europy. Krzew produkuje niebiesko czarne owoce, które wykorzystuje się do produkcji win, soków, galaretek i dżemów. Same owoce bzu są dość gorzkie, dlatego rzadko je się je same lub na surowo. Można jednak w prosty sposób zrobić z tych owoców nalewkę na przeziębienie.
Jak sadzić i pielęgnować owoce bzu?
W Polsce rosną dziko trzy gatunki bzu:bez czarny (Sambucus nigra), bez koralowy (Sambucus racemosa) i bez hebd (Sambucus ebulus).
Jeśli masz zamiar sadzić roczny krzew któregoś z tych gatunków, posadź go wiosną, gdy minie ostatnie zagrożenie przymrozkami. Bzy nie są wybredne, ale aby uzyskać najlepsze kwiaty i jagody, wybierz otwartą przestrzeń z dużą ilością słońca w ciągu dnia. Na otwartej przestrzeni rośliny będą miały także lepszą cyrkulację powietrza.
Krzewy bzu mają płytki, ale rozległy system korzeniowy. Regularne odchwaszczanie jest konieczne, gdyż starsze bzy nie są w stanie konkurować z agresywnymi chwastami. Jeśli sadzisz krzewy bzu w rzędzie, zachowaj między nimi odstęp około 2-2,5 m. Jeśli sadzisz kilka rzędów krzewów, zaplanuj odległość 3 m między każdym rzędem.
Latem nowy krzew trzeba będzie obficie podlewać, gdyż jego korzenie są bardzo płytkie i nie może pobierać wody z głębi gleby. 5-7 cm warstwa ściółki wokół roślin pomoże glebie zatrzymać wilgoć i będzie organicznym nawozem o powolnym działaniu.
Po posadzeniu bzu nawożenie nie jest konieczne, ale młodym roślinom nie szkodzą nawozy zawierające azot, które pobudzą wzrost. Starsze drzewa bzu, jeśli dają dużo owoców, potrzebują znacznie mniej azotu. Przed nawożeniem należy zawsze sprawdzić glebę, aby upewnić się, czy faktycznie brakuje jej składników odżywczych.
Przez pierwsze dwa lata po posadzeniu krzewów należy pozwolić im swobodnie rosnąć. Nie przycinaj i nie zbieraj jagód. Później, wczesną wiosną, bez można przyciąć, odcinając wszystkie martwe gałęzie. W ten sposób krzewy będą rosły i dadzą mnóstwo jagód. Na przełomie sierpnia i września jagody dojrzewają w ciągu 5-15 dni.
Choroby i szkodniki bzów
Nie jest łatwo zniszczyć krzak bzu. Nie napotkasz wielu szkodników ani chorób z wyjątkiem mszyc i mączniaka prawdziwego. Na krzewach bzu może również rozwinąć się rak lub rdza,
Zbiór bzu
Owoce bzu należy zbierać, gdy jagody są ciemnofioletowe lub nawet czarne. Powinny być bardzo miękkie i soczyste. Jeśli wyglądają na pomarszczone jak rodzynki, czekałeś zbyt długo. Jeśli nie zbierzesz jagód na czas, ptaki zrobią to za Ciebie wcześniej.
Owoców bzu nie można zbierać pojedynczo, dlatego konieczne będzie użycie nożyc ogrodowych do cięcia całych baldachów. Ciąć należy tuż pod miejscem, gdzie są owoce.
Przygotowanie owoców bzu
Bardzo ważne jest, aby pamiętać, że jagody bzu są trujące. Liście, łodygi, korzenie i niedojrzałe jagody zawierają glikozydy cyjanogenne, które po zjedzeniu mogą powodować poważne choroby u ludzi i zwierząt. Nawet dojrzałe owoce są lekko trujące i mogą powodować choroby, jeśli są spożywane na surowo i w dużych ilościach. Owoce można jednak jeść gotowane lub suszone, co zresztą poprawia ich smak. Z owoców bzu można przygotować różnorodne smakołyki, w tym galaretki, nadzienia do ciast, soki, wino, nalewki i syropy na przeziębienie.
Właściwości lecznicze i zalety bzu
Bez może pomóc w walce z przeziębieniem i grypą. Jedno z badań opublikowanych przez Narodową Bibliotekę Medycyny Stanów Zjednoczonych wykazało, że u uczestników, którzy przyjmowali syrop z bzu, objawy grypy ustępowały średnio cztery dni wcześniej niż u tych, którzy przyjmowali zwykłe leki.
Nalewka z owoców bzu na przeziębienie
Przygotowanie nalewki z owoców czarnego bzu to skuteczny sposób wykorzystania wzmacniających odporność właściwości czarnego bzu, w celu złagodzenia przeziębienia. Nalewka to skoncentrowany płynny ekstrakt ziół, który można łatwo dodać do napojów lub pić sam. Oto prosty przepis na przygotowanie nalewki z czarnego bzu na przeziębienie.
Składniki:
- 1 szklanka suszonych jagód czarnego bzu.
- 2 szklanki mocnego alkoholu (np. wódki lub brandy).
- Szklane naczynie ze szczelną pokrywką.
- Gaza lub drobne sito.
- Butelki z ciemnego, bursztynowego szkła z zakraplaczem.
Przygotowanie nalewki:
- Suszone owoce bzu muszą być czyste i wolne od zanieczyszczeń. W razie potrzeby delikatnie przepłucz je wodą i pozostaw do całkowitego wyschnięcia.
- Suszone owoce bzu włóż do szklanego naczynia i zalej alkoholem. Upewnij się, że są całkowicie zanurzone. Szczelnie zakręć.
- Przechowuj słoik w chłodnym, ciemnym miejscu, z dala od bezpośredniego światła słonecznego. Pozostaw jagody w alkoholu na co najmniej 4-6 tygodni. W tym czasie co kilka dni delikatnie potrząsaj słojem, aby ułatwić proces ekstrakcji.
- Pod koniec okresu infuzji odcedź nalewkę z czarnego bzu, aby pozbyć się stałych kawałków. Umieść drobne sito lub gazę nad czystą miską lub innym szklanym pojemnikiem. Przelej nalewkę przelej przez sitko. Wyciśnij łyżką z jagód bzu pozostały płyn.
- Nalewkę z czarnego bzu rozlej do butelek ciemnego, bursztynowego szkła z zakraplaczem. Ciemne szkło pomaga chronić nalewkę przed działaniem światła i zachować jej moc. Oznacz butelki etykietą z zawartością i datą przygotowania.
Jak stosować nalewkę z bzu
- Kiedy odczuwasz objawy przeziębienia lub jesteś w jego szczytowym momencie, stosuj nalewkę z czarnego bzu 1-2 krople (około 30-60 kropli) do czterech razy dziennie.
- Nalewkę z czarnego bzu można dodać do wody, soku lub herbaty w celu rozcieńczenia, gdyż zawartość alkoholu może być zbyt duża. Można też zakraplać nalewkę bezpośrednio pod język i połknąć po minucie lub dwóch.
Należy pamiętać, że choć nalewki z czarnego bzu mogą wspierać odporność i łagodzić objawy przeziębienia, nie zastępują profesjonalnego leczenia. Skonsultuj się z lekarzem, jeśli objawy utrzymują się lub nasilają.
Owoce bzu mogą poprawiać pracę serca i zmniejszać ryzyko cukrzycy
Ponieważ czarny bez jest bogaty w trzy rodzaje flawanoli – związków o właściwościach przeciwutleniających występujących naturalnie w roślinach – może on pomóc poprawić pracę serca. Niektóre badania wiążą flawanole z niższym ryzykiem chorób sercowo-naczyniowych. Badania wykazały również, że owoce czarnego bzu mogą obniżyć poziom tłuszczu we krwi, obniżyć poziom cholesterolu i przywrócić odpowiedni poziom cukru we krwi.
Czy owoce bzu mają inne zalety?
Bez czarny ma stosunkowo wiele zalet, ale być może najważniejsze z nich to:
- Mniejsze ryzyko raka.
- Mniejsze zmęczenie.
- Zmniejszone zaparcia.
- Pomoc w leczeniu HIV i AIDS.
- Zmniejszenie bólu zęba.
- Zmniejszenie bólu.
- Pomoc w odchudzaniu.
- Łagodniejsze objawy kataru siennego.
- Złagodzenie stanów zapalnych dziąseł.
Jak mogę włączyć owoce bzu do mojej diety?
Owoce czarnego bzu to niekoniecznie zwykła, naturalna jagoda, można je znaleźć w sokach, dżemach, galaretkach, winie, a nawet ciastach. Owoce czarnego bzu, które doskonale nadają się do leczenia przeziębienia lub grypy, występują również w postaci herbatek, syropu, pastylek, proszku i żelków. Owoce czarnego bzu mogą mieć słodki smak z nutą kwasowości, dlatego dobrze komponują się z potrawami o słodkim smaku. Mogą jednak uzupełniać także chude mięsa, np. dziczyznę. Jagody te mogą stanowić akcent dressingu do sałatek, deseru, a nawet syropu do naleśników i gofrów.
Owoce czarnego bzu są doskonałym dodatkiem do repertuaru ogrodnika. Atrakcyjny wygląd, łatwa uprawa i wiele właściwości zdrowotnych sprawiają, że doskonale nadają się zarówno do celów dekoracyjnych, jak i praktycznych. Przy odpowiedniej pielęgnacji i pielęgnacji można cieszyć się pięknem i zbiorami czarnego bzu przez wiele lat. Powodzenia w ogrodzie!
Źródła:
https://www.uvm.edu/sites/default/files/media/ElderberryGuideComplete.pdf
https://www.gardeningknowhow.com/edible/fruits/elderberry/planting-elderberry.htm
https://extension.unh.edu/blog/2020/08/what-best-way-grow-elderberries
https://gardenerspath.com/plants/fruit/grow-elderberries/
Zdjęcia poglądowe © Canva.