Sadzenie grochu

Sadzenie grochu jest prawdopodobnie jednym z najważniejszych zadań dla każdego ogrodnika na wiosnę. Warzywo to jest bardzo popularne zarówno spożywane na surowo, łuskając groch ze strąków bezpośrednio z krzaka, jak i do przygotowania grochu na zimę.

Groch zwyczajny (Pisum sativum) to jednoroczna roślina zielna z rodziny bobowatych (Fabaceae). Jest to jedno z najstarszych uprawianych warzyw na świecie, o wysokiej wartości odżywczej i wykorzystuje się go do różnorodnych potraw. Groch jest znany ze swoich nasion, które są wykorzystywane jako żywność.

Groch rośnie na jednorocznej pnącej lub płożącej roślinie. Ma długie kłącze. Liście są parzysto pierzaściezłożone z jajowatymi listkami i wąsami czepnymi. Owocem jest strąk. Strąki grochu są cienkie i miękkie, zazwyczaj w jasnozielonym kolorze. Zapewniają one grochowi dodatkową ochronę, można je jeść z nasionami lub usunąć.

Nasiona grochu to pomarszczone owoce, Są one małe, a ich kształt zależy od odmiany. mają zazwyczaj biały, zielonkawy lub żółty kolor, z grubsza owalny lub kulisty kształt, choć może się on różnić w zależności od odmiany. Groch posiada zewnętrzną powłokę zwaną owocnią, która chroni nasiona. Owocnia może mieć różne kolory, takie jak zielony, żółty, brązowy, a nawet czarny.

Groch siewny może być uprawiany w szerokim zakresie warunków klimatycznych, ale najlepiej udaje się w klimacie umiarkowanym. Rośliny te mogą być przydatne w ogrodzie, ponieważ mogą nasycać glebę azotem, a także poprawiać strukturę gleby. Groch siewny jest ważną rośliną warzywną szeroko stosowaną w kuchni m.in. jako składnik zup, dań, sałatek Jest również wykorzystywany jako pasza w hodowli zwierząt i jako surowiec w przemyśle.

Korzyści płynące ze spożywania grochu

Groch to pożywne warzywo o wielu korzystnych właściwościach i różnorodnych korzyściach dla organizmu. Niektóre z korzyści odżywczych grochu:

Groch jest bogaty w błonnik, który przyczynia się do prawidłowego funkcjonowania układu trawiennego. Błonnik pomaga utrzymać prawidłową pracę jelit, reguluje poziom cholesterolu we krwi i zapewnia uczucie sytości, co pomaga regulować masę ciała.
Groch jest cennym źródłem białka pochodzenia roślinnego. Białko jest niezbędne do regeneracji i wzrostu komórek organizmu, a także do funkcjonowania mięśni, tkanek i układów organizmu. Groch może być również przydatnym źródłem białka roślinnego dla wegetarian i wegan.
Groch jest dobrym źródłem witaminy C, witaminy A, witaminy K, kwasu foliowego i wielu minerałów, w tym żelaza, magnezu, potasu i fosforu. Te składniki odżywcze są ważne dla funkcjonowania układu odpornościowego, zdrowia kości, krzepnięcia krwi i wielu innych procesów zachodzących w organizmie.
Groch jest naturalnym źródłem przeciwutleniaczy, pomagających chronić organizm przed stresem oksydacyjnym i uszkodzeniami komórek, które mogą być związane z chorobami i starzeniem się.
Ze względu na zawartość błonnika i niską zawartość tłuszczu, może pomóc w utrzymaniu zdrowego układu sercowo-naczyniowego, obniżeniu wysokiego ciśnienia krwi i poziomu cholesterolu.
Wysoka zawartość błonnika i białka może przyczyniać się do utrzymania zdrowej wagi i trwałego uczucia sytości, co jest ważne dla kontrolowania apetytu i zmniejszania nadmiernego spożycia kalorii.

Groch łuskowy

Groch łuskowy (Pisum sativum var. macrocarpon) różni się od zwykłych odmian grochu wyglądem i właściwościami nasion.
Jego nasiona są pomarszczone i nierówne w porównaniu do grochu zwyczajnego, którego nasiona mają zwartą, równą powierzchnię. Groch łuskowy jest również powszechnie uważany za słodszy i bogatszy w smaku niż zwykły groch. Jego nasiona mają bardziej miękką i delikatną teksturę, która szybciej mięknie podczas smażenia lub gotowania.

Groch łuskowy jest często używany jako składnik dań ze świeżych warzyw lub dań gotowanych na parze, ponieważ jego wyjątkowy smak i miękka konsystencja dobrze nadają się do tego typu potraw. Można je również wykorzystać do duszenia, pokroić w plasterki do sałatek lub dodać do sosów lub zup. Jest to świetny wybór dla tych, którzy lubią smaczne i delikatne warzywa.

Groszek cukrowy

Groszek cukrowy (Pisum sativum var. Saccharatum) różni się od innych odmian grochu ze względu na swoje właściwości. Niektóre z najważniejszych cech groszku cukrowego:

Jego nasiona są słodkie i smaczne. Smak groszku cukrowego jest łagodniejszy i słodszy niż tradycyjnego groszku, co często czyni go bardziej atrakcyjnym dla konsumentów.
Nasiona są spożywane razem ze strąkami. Nasiona są mniejsze i mają bardziej miękką konsystencję niż zwykłe nasiona grochu, natomiast strąki są bardziej miękkie i można je jeść wraz z nasionami.
Strąki groszku cukrowego są cieńsze i bardziej miękkie niż w przypadku grochu zwykłego. Zwykle są świeże, chrupiące i lekko słodkie.
Groszek cukrowy dojrzewa szybko. Oznacza to, że pomiędzy siewem a zbiorem upływa stosunkowo krótki okres, zwykle około 60-70 dni, w zależności od odmiany.

Groszek cukrowy jest popularny ze względu na swój smak, konsystencję i wartości odżywcze. Może być jedzony świeży, gotowany, duszony, smażony lub konserwowy. Właściwości słodkiego groszku sprawiają, że jest on przyjemnym i zdrowym wyborem w wielu potrawach i przepisach.

Kiedy sadzić groch

W Polsce groch siewny można wysiewać wiosną lub wczesną jesienią. Optymalny czas siewu groszku zależy od warunków pogodowych i temperatury gleby. Okres siewu grochu w Polsce przypada zwykle w marcu oraz w pierwszej połowie kwietnia.

Ważne jest, aby wiedzieć, że groch potrzebuje określonych warunków pogodowych, aby dobrze rosnąć. Najlepiej rośnie w klimacie umiarkowanym. Średnia dzienna temperatura powinna wynosić co najmniej 10-15°C. Bardzo zimna lub zbyt gorąca pogoda może mieć negatywny wpływ na wzrost i rozwój grochu.

Odpowiednie stanowisko i warunki dla grochu

Rodzaj gleby. Najlepsze są gleby gliniaste, ilaste, piaszczysto-gliniaste, utrzymujące wodę, luźne, nawożone wapnem. Nieodpowiednie są gleby kwaśne, tereny pagórkowate, gleby nadmiernie suche lub osuszone, zbyt wysoki poziom wód gruntowych (korzenie grochu sięgają na głębokość 1 m). Ważne jest, aby gleba była dobrze nawodniona i miała odpowiedni poziom pH (pH 6-7).

Światło słoneczne. Groch uwielbia słońce i najlepiej rośnie w pełnym słońcu. Powinien otrzymywać co najmniej 6-8 godzin światła słonecznego dziennie.

Temperatura. Groch jest rośliną ciepłolubną. Najlepiej rośnie, gdy temperatury w ciągu dnia wahają się od 18 do 24°C, a temperatury w nocy nie spadają poniżej 10°C. Przed posadzeniem grochu należy poczekać, aż miną wiosenne przymrozki, a gleba dobrze się nagrzeje.

Uprawa gruntu. Miejsce siewu grochu należy odpowiednio przekopać i spulchnić, aby zapewnić dobrą wentylację i odprowadzanie wilgoci. Groch można wysiewać bezpośrednio do gleby lub sadzić jako sadzonki.

Korzyści i cechy płodozmianu grochu

W przypadku grochu odpowiedni płodozmian jest ważny dla utrzymania żyzności gleby i zmniejszenia ryzyka chorób i szkodników. Oto kilka wskazówek dotyczących płodozmianu grochu:

Groch najlepiej wysiewać trzy lub cztery lata po innych roślinach z rodziny roślin strączkowych (np. fasoli). Nadaje się do siewu po kapuście, wczesnych ziemniakach, cebuli, ogórkach, dyni.
Groch należy do rodziny roślin strączkowych, które mają zdolność wiązania azotu z powietrza do gleby przez bakterie żyjące w ich korzeniach. Uprawa grochu pomaga zatem wzbogacić glebę w azot i pożyteczne mikroorganizmy. Po grochu można uprawiać rośliny wymagające większej ilości nawozów azotowych, takie jak ziemniaki czy pomidory.
Płodozmian pomaga zmniejszyć presję chorób i szkodników, ponieważ mają one tendencję do koncentrowania się na jednej uprawie. Wybierając inne rośliny po grochu, zmniejsza się ryzyko zarażenia nowo posadzonych roślin tymi samymi chorobami i szkodnikami.
Groch jest dobry dla gleby, ponieważ jego uprawa może poprawić strukturę gleby. Jego korzenie przyczyniają się do utwardzania gleby, a liście i łodygi mogą być używane po zbiorach jako organiczna ściółka.
Ważne jest, aby zwracać uwagę na zgodność i przyjaźń roślin w uprawie warzyw. Na przykład groch może być dobrym przyjacielem marchwi, sałaty, pietruszki, kapusty, rzodkiewki, ogórków, kopru, bakłażanów itp. Unikaj siewu w pobliżu cebuli, czosnku, późnych ziemniaków, wszystkich roślin strączkowych i roślin, które mogą konkurować o przestrzeń, światło i składniki odżywcze.

Przed sadzeniem grochu można pobudzić kiełkowanie, mocząc nasiona w ciepłej wodzie przez 2-3 godziny lub umieszczając je na wilgotnym ręczniku papierowym po tym, jak zaczną kiełkować.

Odległość sadzenia grochu zależy od odmiany i warunków uprawy. Najczęściej zalecane odstępy to około 20-40 cm między rzędami i około 5-10 cm między nasionami w rzędzie. Posadź nasiona grochu w glebie tak, aby znajdowały się około 3-5 cm głębiej niż wynosi rozmiar nasion. Głębokość sadzenia zależy również od warunków glebowych – jeśli gleba jest sucha, sadź głębiej, jeśli gleba jest wilgotna, sadź płycej.

Groch można sadzić bezpośrednio do gruntu lub jako sadzonki. Jeśli używasz sadzonek, wyhoduj nasiona i przesadź młode rośliny na stanowisko na wczesnym etapie.

Po posadzeniu dobrze podlej groszek, aby pomóc mu się zakorzenić. Utrzymuj glebę wilgotną, ale unikaj nadmiaru wilgoci. Usuwaj chwasty i uważnie obserwuj rośliny, aby w porę wykryć choroby lub szkodniki.

Groszek to pnącze, dlatego należy zapewnić mu wsparcie, aby mógł rosnąć i owijać się wokół podpór.

Szkodniki grochu

Podobnie jak inne rośliny, groch jest atakowany przez mszyce.

Oprzędzik i groch

Oprzędzik (Sitona lineatus i S. crinitus) to owad należący do rodziny ryjkowcowatych (Sitona spp.), który jest szkodnikiem grochu. Owady te mogą powodować uszkodzenia roślin grochu, zwłaszcza korzeni i liści. Larwy oprzędzików żerują w strefie korzeniowej roślin grochu. Żywią się one tkankami korzeni, co może zakłócać pobieranie wody i składników odżywczych przez roślinę, co z kolei może prowadzić do jej zniszczenia. Dorosłe oprzędziki mogą również żerować na liściach, powodując ich pęknięcia i uszkodzenia krawędzi. Poważne infekcje oprzędzikami mogą prowadzić do strat w plonach, ponieważ owady mogą wpływać na rozwój roślin i zmniejszać plony.

Pachówka strąkóweczka

Pachówka strąkóweczka (Laspeyresia nigricana, znana wcześniej jako Cydia nigricana) i L. dorsana (znana wcześniej jako Cydia dorsana) są szkodnikami grochu. Są to gąsienice owadów, które często żerują na owocach grochu i pozostawiają na nich ślady żucia. Mogą to być małe otwory lub wgłębienia widoczne na powierzchni owocu. Larwy pachówki strąkóweczki zjadają wnętrze owocu. Mogą być widoczne wgłębienia, ciemnobiałe lub kolorowe masy lub pozostałości odchodów. Aktywność larw może skutkować widocznymi osadami lub cząstkami uszkodzonych owoców grochu, które są wypychane z owoców. Poważne infekcje pachówką strąkóweczką mogą prowadzić do gnicia owoców, ponieważ larwy niszczą tkanki wewnętrzne i obniżają jakość i trwałość owoców.

Wciornastki

Wciornastki, takie jak wciornastek grochowiec (Kakothrips pisivorus i K. robustus) oraz wciornastek kalarepowiec (Thrips angusticeps), są szkodnikami, które mogą infekować rośliny grochu, zwłaszcza jego kwiatostany. Te małe owady żywią się tkanką roślinną i mogą pozostawiać białe lub srebrne plamy na powierzchni liści i kwiatów. Może to powodować nieregularny rozmiar liści, zniekształcony kształt i zmniejszyć lub całkowicie zniszczyć tworzenie się owoców. Po żerowaniu wciornastków na powierzchni liści i kwiatostanów mogą pojawić się białe plamy. Są to pozostałości odchodów szkodnika, które źle wpływają na wygląd roślin.

Metody zwalczania szkodników grochu

Jeśli zauważysz ich obecność na grochu, usuń ręcznie szkodniki i ich jaja. Możesz także użyć pułapek, barier lub przeszkód, aby ograniczyć dostęp szkodników do roślin.
Wykorzystaj naturalnych wrogów, takich jak tęcznik liszkarz (Calosoma sycophanta), drapieżniki, takie jak złotook pospolity (Chrysoperla carnea) i inne, które żywią się szkodnikami grochu. Ptaki również pomagają w walce ze szkodnikami, żywiąc się różnymi chrząszczami. Ci naturalni wrogowie mogą pomóc kontrolować populacje szkodników. Utrzymanie przyjaznego dla pożytecznych organizmów ekosystemu jest ważne.
Dopiero gdy inne środki nie zapewniają wystarczającej kontroli szkodników, można sięgnać po chemiczne pestycydy. Należy przestrzegać odpowiednich instrukcji użytkowania i zaleceń dotyczących bezpieczeństwa, brać pod uwagę ograniczenia w użytkowaniu oraz przestrzegać lokalnych przepisów.
Przestrzegaj dobrych praktyk płodozmianu i nie uprawiaj grochu na tym samym stanowisku przez więcej niż jeden sezon. Płodozmian pomaga zmniejszyć prawdopodobieństwo przenoszenia się szkodników i chorób z jednego sezonu na drugi.

Askochytoza

Askochytoza to jedna z chorób grochu. Jest ona wywoływana przez grzyby Ascochyta pisi, A. pinodes i A. pinodella. Grzyby te zazwyczaj infekują liście i łodygi grochu i mogą powodować uszkodzenia we wczesnych stadiach wzrostu. W wyniku infekcji na liściach pojawiają się ciemne, okrągłe lub owalne plamy. Plamy mogą być czarne, brunatne lub brudnobrązowe. Zainfekowane liście mogą stać się skarłowaciałe, suche i łamać się. Może to powodować nieregularny kształt liści i zmniejszać zdolność rośliny do fotosyntezy. Grzyby mogą również wnikać do łodyg grochu, powodując ciemne plamy, więdnięcie i osłabienie. Czasami askochytoza może wpływać na nasiona grochu, powodując brązowe lub czarne plamki na ich powierzchni.

Mączniak rzekomy grochu

Mączniak rzekomy grochu to choroba wywoływana przez grzyba Peronospora pisi. Choroba ta jest bardzo powszechna u roślin grochu i może powodować uszkodzenia liści, łodyg i strąków. Infekcja powoduje powstawanie jasnych, żółtych lub zielonych plam na powierzchni liści. Plamy te mogą rozwijać się i rozprzestrzeniać po całym liściu, a z czasem na powierzchni mogą pojawić się białe lub brudno białe plamy. Zainfekowane liście mogą karłowacieć i stać się kruche. Może to prowadzić do zniekształcenia liści i zmniejszenia zdolności rośliny do fotosyntezy. Grzyb może również atakować łodygi i strąki grochu, powodując plamy i więdnięcie.

Mączniak prawdziwy

Mączniak prawdziwy to choroba wywoływana przez grzyba Erysiphe pisi. Choroba ta często dotyka groch i może powodować uszkodzenia liści, łodyg i strąków. W wyniku infekcji na powierzchni liści pojawiają się białe plamy mączniaka prawdziwego. Plamy te mogą być ropne lub pudrowe i często pokrywają dużą część powierzchni liścia. Zainfekowane liście mogą stać się zdeformowane, pomarszczone lub zniekształcone w wyniku wzrostu tkanki spowodowanego chorobą. Grzyb może przedostać się do łodyg i strąków grochu, powodując białe plamy mączniaka i osłabienie.

Szara pleśń

Szara pleśń lub Botrytis cinerea, jest chorobą grzybiczą, która może zaatakować wiele gatunków roślin, w tym groch. Grzyb ten jest powszechny i może powodować uszkodzenia liści, łodyg, kwiatów i strąków grochu. Infekcja powoduje powstawanie szarych lub szaro-brązowych ognisk na powierzchni liści, łodyg, kwiatów lub strąków. Ogniska te mogą rozprzestrzeniać się na większe części rośliny. Grzyb powoduje gnicie tkanek i zmniejsza wytrzymałość struktury rośliny. Zainfekowane liście, łodygi lub kwiaty mogą stać się miękkie, zbutwiałe lub zmiękczone. Grzyb powodujący szarą pleśń może również wpływać na nasiona grochu, powodując ich gnicie i rozkład.

Zgorzel korzeni grochu

Zgorzel korzeni grochu to szereg chorób wywoływanych przez grzyby i organizmy chorobotwórcze, takie jak Fusarium spp., Phytium debaryanum, Chalara elegans (syn. Thielaviopsis basicola) i Aphanomyces euteiches. Patogeny te mogą powodować zgniliznę korzeni i szyjki korzeniowej grochu, uszkadzać system korzeniowy oraz ograniczać wzrost i plonowanie roślin. Infekcja powoduje kruchość i gnicie korzeni. Korzenie mogą stać się miękkie, brązowe lub ciemne, tracić elastyczność i łatwo ulegać uszkodzeniom. Zainfekowane rośliny mogą mieć zmniejszoną objętość korzeni, co może prowadzić do niewystarczającego pobierania wody i składników odżywczych, słabego wzrostu i niższych plonów. Uszkodzone systemy korzeniowe mogą powodować objawy stresu, takie jak zahamowanie wzrostu, chloroza (przebarwienie liści na żółto lub bladozielono) i mniejsze liście. W przypadku ciężkich infekcji rośliny mogą słabnąć, a nawet obumierać.

Zwalczanie chorób grochu

Wybieraj odmiany grochu odporne na choroby lub nasiona, które zostały przetestowane i zatwierdzone jako zdrowe i odporne na choroby.
Przestrzegaj dobrych praktyk płodozmianu i nie uprawiaj grochu na tym samym stanowisku przez więcej niż jeden sezon. Płodozmian pomaga zmniejszyć prawdopodobieństwo przenoszenia się chorób z jednego sezonu na kolejny.
Usuń pozostałości roślin, które mogą zawierać zarodniki choroby. Obejmuje to regularne usuwanie chwastów, usuwanie pozostałości roślin i dezynfekcję gleby.
Zapewnij dobrą cyrkulację powietrza i nasłonecznienie miejsc uprawy grochu. Pomoże to zmniejszyć narażenie na wilgoć i ciepło, które mogą przyczyniać się do rozprzestrzeniania się chorób.
Przestrzegaj dobrych praktyk agronomicznych, takich jak prawidłowe nawadnianie, nawożenie i monitorowanie roślin. Zdrowe i silne rośliny są bardziej odporne na choroby.
Regularnie monitoruj rośliny pod kątem wczesnych oznak choroby. Jeśli zauważysz objawy choroby, uważnie obserwuj dalsze rozprzestrzenianie się choroby i podejmij odpowiednie środki we właściwym czasie.
Jeśli zauważysz objawy choroby lub jeśli istnieje wysokie ryzyko zakażenia chorobą i nie ma innego sposobu na jej zwalczenie, możesz użyć chemicznych fungicydów. Ważne jest, aby przestrzegać zalecanych dawek i instrukcji stosowania.

Przechowywanie plonów grochu

Aby zachować świeżość groszku na dłużej, można przestrzegać tych prostych zaleceń.

Groszek zachowuje świeżość i smak najlepiej, gdy jest przechowywany w chłodnej, ale nie ujemnej temperaturze. Idealna temperatura wynosi od 0°C do 4°C. W ten sposób możesz spowolnić proces ich starzenia.
Najlepiej jest umyć groszek tuż przed jego użyciem. Jeśli umyjesz go wcześniej i włożysz do lodówki, szybciej straci wilgoć i szybciej się zestarzeje.
Wyłuskaj groszek ze strąków tuż przed użyciem. Pomoże to zapobiec utracie wilgoci i przedłużyć ich trwałość.
Aby zachować świeżość groszku na dłużej, można umieścić go w hermetycznych pojemnikach, takich jak plastikowe torby lub hermetyczne pudełka. Upewnij się, że pojemnik jest czysty i suchy, aby zmniejszyć ryzyko rozprzestrzeniania się pleśni i grzybów.
Nie zwlekaj z konsumpcją. Świeży groszek nie powinien być przechowywany dłużej niż kilka dni, ponieważ może stracić swój smak i konsystencję.

Źródła informacji:
https://www.vle.lt/straipsnis/zirniai/
https://www.lammc.lt/data/public/uploads/2019/05/ikok_gaires_zirniai.pdf
https://www.darykpats.lt/straipsniai/zirniu-auginimas-08390720-80de-4515-a435-3892fdc9ac93

‏Źródło zdjęć ze szkodnikami i chorobami grochu:
https://www.lammc.lt/data/public/uploads/2019/05/ikok_gaires_zirniai.pdf

Sadzenie grochu – co powinien wiedzieć każdy ogrodnik?