Uprawa truskawek staje się coraz bardziej popularna – nie tylko w ogrodzie czy na działce, ale także na balkonach i tarasach. Trudno się temu dziwić, gdyż truskawki słyną z wyrazistego smaku i bogatych wartości odżywczych. A najsmaczniejsze są te zerwane prosto z krzaczka na naszej własnej działce.
Choć większość z nas zna truskawki od dziecka, często nie wiemy, że truskawka jest hybrydą dwóch odmian poziomek. Poziomki rosną dziko, a truskawki to po prostu „udomowione“ truskawki.
Truskawki to wieloletnie byliny niskie, które można uprawiać zarówno bezpośrednio w gruncie, jak i w pojemnikach. Do uprawy w doniczkach dobrze przystosowane są cieszące się ostatnio coraz większą popularnością truskawki pnące. Choć najchętniej spożywane są na surowo, truskawki idealnie nadają się do mrożenia, a także do sporządzania dżemów, konfitur, lodów, ciast i innych deserów. Truskawki są bogate w witaminy i minerały, a także pektynę – rozpuszczalny w wodzie błonnik, który obniża poziom cholesterolu i neutralizuje substancje toksyczne.
Odmiany truskawek
Truskawki można podzielić na odmiany owocujące jednokrotnie lub kilka razy, tzw. powtarzające. Truskawki owocujące jednokrotnie kwitną wczesną wiosną a owocują późną wiosną i wczesnym latem. W łagodnym klimacie mogą ponownie owocować wczesną jesienią, ale plony są niskie. Można je podzielić na odmiany wczesne, średnio-wczesne i późne. Warto posadzić co najmniej kilka odmian, aby zapewnić sobie zbiory truskawek przez cały sezon.
Truskawki powtarzające kwitną i owocują od wiosny do jesieni, ale nigdy nie dają dużych plonów na raz, chociaż łączny plon sezonu jest wysoki. Nie przestają też kwitnąć i owocować po pierwszych jesiennych przymrozkach, dzięki czemu nadają się do uprawy w chłodniejszym klimacie.
Więcej o odmianach truskawek można przeczytać tutaj.
Jak wybrać sadzonki truskawek
Najczęściej kupowane są sadzonki truskawek, które sadzi się na stałym stanowisku natychmiast po ich pobraniu ze szkółki. Takie sadzonki najlepiej sadzić jesienią (jeśli zostaną posadzone zbyt późno, mogą przemarznąć).
Można również kupić sadzonki truskawek w doniczkach (tj. ukorzenione w doniczkach). Są one łatwiejsze w sadzeniu, szybciej rosną i dają więcej owoców. Zwykle są nieco droższe od zwykłych sadzonek.
Oba rodzaje sadzonek pozwalają na uprawę truskawek w cyklu dwuletnim, tzn. w pierwszym roku rośliny są sadzone na zagonach, a dopiero w kolejnym roku można zebrać pierwsze plony. Zbiory są powtarzane przez kolejne trzy do czterech lat, po czym rośliny są wymieniane na nowe.
Alternatywą dla tradycyjnych sadzonek truskawek są sadzonki frigo. Sadzonki truskawek frigo są wykopywane z matecznika w okresie spoczynku zimowego, sortowane i przechowywane w zimnej komorze. Są one używane do uprawy kontrolowanej przez hodowców, ale stają się coraz bardziej popularne także w uprawie hobbystycznej. Ich zaletą jest możliwość zbiorów przez cały sezon wegetacyjny (owocują osiem tygodni po posadzeniu), a także oszczędność czasu, ponieważ są zbierane w pierwszym roku uprawy. Sadzonki truskawek frigo wymagają jednak staranniejszej pielęgnacji po posadzeniu (zwłaszcza podlewania) i, podobnie jak sadzonki doniczkowe, są nieco droższe.
Warunki uprawy truskawek
Truskawki najlepiej rosną i owocują w słonecznym miejscu (w cieniu rzadziej kwitną i owocują, a owoce są mniej aromatyczne i słodkie). Gleba powinna być żyzna, próchnicza, wystarczająco przepuszczalna i umożliwiać regulację gospodarki wodnej. Ciężkie, podmokłe i zalane gleby nie nadają się na uprawę tych owoców. Optymalne pH gleby dla truskawek wynosi od 5,5 do 6,2. Truskawki gorzej rosną i owocują na glebach bardziej kwaśnych i zasadowych.
Wybierając odpowiednie stanowisko do uprawy truskawek, warto również zwrócić uwagę na sąsiednie rośliny. Truskawki nie powinny być sadzone obok krzewów malin lub jeżyn, a także na grządkach z ogórkami i roślinami kapustnymi, ponieważ mają one negatywny wpływ na wzrost truskawek. Warto natomiast obok truskawek posadzić czosnek i cebulę (np. na skraju zagonu), które pomogą chronić truskawki przed szarą pleśnią.
Przygotowanie stanowiska pod truskawki
Jeśli chcesz rozpocząć uprawę truskawek na swojej działce wczesną wiosną, powinieneś przygotować glebę już jesienią i przekopać ją z obornikiem. Tuż przed sadzeniem truskawek należy również bardzo dokładnie odchwaścić glebę, ponieważ później bardzo trudno będzie zwalczać chwasty w już rosnących truskawkach.
Sadzenie truskawek
Do sadzenia należy wybierać sadzonki z silnym systemem korzeniowym (bez zielonej pleśni lub czarnych plam na korzeniach). Sadzonki powinny być sadzone w taki sposób, aby podstawa liści nie była zakryta przez nowe pąki. Odstępy pomiędzy sadzonkami powinny wynosić około 35 cm, a odległość między rzędami 70 cm. Nie zapominaj również, że jeśli masz silnie rosnącą odmianę truskawki, odległość między sadzonkami powinna być większa. Z drugiej strony, jeśli masz słabo rosnące odmiany, odległości między sadzonkami należy zmniejszyć. To samo dotyczy rodzaju gleby. Im bogatsza i lepiej nawożona gleba, tym bujniej będą rosły sadzonki truskawek, dlatego odstępy w rzędzie powinny być większe.
Gleba wokół sadzonek powinna być przekopana i podlana, należy ją wyściółkować lub przykryć folią (sadzenie truskawek przy użyciu specjalnej agrowłókniny omówimy nieco później).
Zwykłe sadzonki truskawek sadzimy jesienią (aby mieć zbiory w kolejnym sezonie letnim), wcześniej niż przed samymi przymrozkami. Tuż przed zimą sadzonki okrywamy grubą warstwą słomy, aby zabezpieczyć je przed mrozem. Sadzonki frigo natomiast można sadzić już wiosną.
Pielęgnacja truskawek
Wiosną pielęgnację truskawek rozpoczynamy od zdjęcia okrywy zimowej, którą zwykle jest gruba warstwa słomy. Następnie zgrabiamy i usuwamy starsze liście, które chroniły szyjkę korzeniową przed mrozem. W ten sposób usuwamy wszelkie patogeny, które mogły zimować na tych liściach.
Po wykonaniu tych czynności należy spulchnić glebę motyką lub grabkami i wypielić truskawki. Od wczesnej wiosny bardzo ważne jest kontrolowanie chwastów w sadzonkach truskawek, aby nie zdominowały roślin. Należy to robić ostrożnie, aby nie uszkodzić delikatnych korzeni truskawek. Spulchnianie można wykonać maksymalnie do głębokości 2-3 cm. Chwasty, zwłaszcza bylinowe, należy usuwać bardzo ostrożnie, wyrywając je za korzenie.
Owoce truskawek dojrzewające późną wiosną należy zbierać codziennie, ponieważ przejrzałe owoce mają tendencję do gnicia.
Nawożenie truskawek wiosną
Ważnym zabiegiem jest również wiosenne nawożenie truskawek. W tym przypadku można zastosować wieloskładnikowe nawozy mineralne dostępne w sklepach ogrodniczych, najlepiej specjalny nawóz do truskawek, który stosujemy zgodnie z instrukcją na opakowaniu. Warto upewnić się, że oprócz podstawowej formuły NPK, czyli potasu, fosforu i azotu, nawóz zawiera pozostałe makro- i mikroskładniki potrzebne truskawkom – wapń, bor, żelazo, magnez, siarkę, miedź, mangan, cynk i molibden.
Wieloskładnikowe nawozy mineralne stosuje się na dwa sposoby. W pierwszym przypadku pełną dawkę nawozu stosuje się jednorazowo wiosną, w ilości około 0,25 kg na 10 m² grządki. Drugim sposobem nawożenia truskawek jest podzielenie nawozu na dwie dawki. Pierwszą, wyższą dawkę stosuje się wiosną, a drugą, nieco niższą dawkę stosuje się po zbiorze owoców. W takim przypadku wiosną stosuje się 0,15 kg nawozu na 10 m² grządki truskawek, a pozostałe 0,10 kg na 10 m² po zbiorach.
Jeśli na działce nie stosuje się nawozów mineralnych, truskawki można podlewać wodą rozcieńczoną biohumusem.
Oprysk truskawek przeciwko szarej pleśni
Jedną z najczęstszych chorób truskawek jest szara pleśń. Choroba ta może pojawić się wiosną w postaci brunatnych, gnijących plam na pąkach kwiatowych i kwiatach. Później poważnie uszkadza owoce, które masowo się deformują, brunatnieją i gniją, a na ich powierzchni pojawia się pylisty szary pierścień. W przypadku uprawy na działce, na której unikamy stosowania chemicznych pestycydów, do zwalczania szarej pleśni w truskawkach możemy użyć naturalnych środków przeciwgrzybiczych (biofungicydów).
Sadzenie truskawek na agrowłókninie
W ostatnich latach coraz popularniejsze staje się sadzenie truskawek na czarnej agrowłókninie, która działa jak mulcz, pomaga ogrzać grządki i zapobiega rozwojowi chwastów. Ta metoda sadzenia ma wiele zalet i znacznie ułatwia uprawę truskawek.
Agrowłóknina jest materiałem oddychającym i przepuszczającym wilgoć, więc chociaż przykrywa glebę, umożliwia swobodne przenikanie wody do gleby i zapobiega nadmiernemu parowaniu, dzięki czemu gleba pozostaje stale wilgotna. Wykazano, że sadzenie truskawek na agrowłókninie przyspiesza dojrzewanie roślin.
Aby wypróbować tę metodę, należy najpierw kupić agrowłókninę o odpowiedniej grubości. Najlepsza jest czarna agrowłóknina, ponieważ czarny kolor sprzyja nagrzewaniu się gleby. Preferowana gęstość włókien to 50 g/m².
Podczas sadzenia sadzonek odstępy między rzędami powinny wynosić około 50 cm, a odstępy między sadzonkami powinny wynosić około 20-35 cm (jeśli gleba jest szczególnie żyzna, a odmiana truskawek szybko rośnie, odstępy mogą być większe).
Przygotowanie i sadzenie truskawek na agrowłókninie
Pierwszą rzeczą, jaką należy zrobić, jest ścisłe rozciągnięcie agrowłókniny na przygotowanych grządkach, tak aby było jak najmniej zmarszczek. Najlepiej jest przymocować tkaninę do ziemi na krawędziach za pomocą szpilek do agrowłókniny. Szpilki te można kupić lub wykonać samodzielnie z drutu o odpowiedniej grubości. Wystarczy uciąć kawałki drutu o długości około 30 cm i wygiąć je z obu stron, pozostawiając środkową część prostą. Powinny powstać szpilki w kształcie podkowy, które następnie wbija się w krawędzie agrowłókniny.
Przetnij tkaninę w linii prostej w miejscu, w którym mają zostać posadzone sadzonki. Wykonaj dwa przecinające się cięcia tworzące kształt litery X. Nacięcia nie powinny być zbyt duże, ponieważ mogą wyrosnąć chwasty (długość nacięcia powinna wynosić około 10 cm).
Posadź sadzonki truskawek w przygotowanych miejscach. Doły pod rośliny powinny być na tyle głębokie, aby zapobiec zaginaniu się korzeni podczas sadzenia i zapewnić, że korzenie zostaną włożone pionowo, następnie przykryj ziemią. Ważne jest, aby nie umieszczać wykopanej ziemi na agrowłókninie, ale na przykład w wiadrze. Należy również upewnić się, że sadzonki nie zostały posadzone zbyt głęboko (dolne gałęzie pod ziemią) lub zbyt płytko (korzenie widoczne nad glebą). Po posadzeniu należy zetrzeć nadmiar ziemi z agrowłókniny i obficie podlać grządkę.
Uprawa truskawek w doniczkach
Jeśli masz niewielką działkę lub np. balkon lub taras, możesz uprawiać truskawki w pojemnikach. Najlepsze odmiany do takiej uprawy to te, które owocują wielokrotnie i wytwarzają dużo kłączy – takie najlepiej nadają się do uprawy przy podporach. Bardzo modne stają się odmiany truskawek pnących (np. Selva), które owocują od lipca do późnej jesieni.
Wymagania dotyczące nasłonecznienia i pH gleby są podobne jak w przypadku uprawy w gruncie. Dobrym podłożem do uprawy w pojemnikach jest podłoże torfowe z wolno uwalniającym się nawozem wieloskładnikowym dodawanym na początku sezonu (lub podlewanie płynnym nawozem przez cały sezon).
Uprawa truskawek w szklarni
Truskawki doskonale nadają się również do uprawy szklarniowej. Warunki szklarniowe zapewniają truskawkom większą stabilność, ponieważ są one mniej narażone na warunki pogodowe, tj. nagłe i ulewne deszcze, które mogą powodować gnicie owoców, a także grad, który może zniszczyć całą uprawę.
Znacznie łatwiej jest również utrzymać truskawki w optymalnej temperaturze w szklarni, zwłaszcza podczas wiosennych przymrozków, które mogą uszkodzić kwiaty i owoce. Zaletą truskawek szklarniowych jest również czas dojrzewania – można się nimi cieszyć w czasie, gdy truskawki gruntowe dopiero zaczynają kwitnąć.
Uprawa truskawek w szklarni zasadniczo nie różni się od uprawy na zewnątrz. Podobnie jak w przypadku konwencjonalnej uprawy, ważne jest, aby odpowiednio wcześnie przyciąć kłącza, chronić rośliny przed chorobami pasożytniczymi i grzybiczymi oraz odpowiednio nawozić.
Źródła:
https://poradnikogrodniczy.pl/truskawki.php
https://ogrodosfera.pl/blog/uprawa-truskawek-na-dzialce-2
https://www.almanac.com/plant/strawberries
Zdjęcia poglądowe © Canva.